Η Σαμίρα, μητέρα δύο παιδιών, νοσταλγεί την παλιά της ζωή, όταν ήταν δασκάλα αραβικών και είχε ένα άνετο σπίτι –πριν από την επίθεση της Χαμάς στο Ισραήλ ένα χρόνο νωρίτερα που βύθισε τη Γάζα στα δεινά και το χάος.
Η 52χρονη γυναίκα είναι μια από τους ολοένα και περισσότερους κατοίκους της Γάζας που αναρωτιούνται εάν έχουν πληρώσει πολύ υψηλό τίμημα για την επίθεση της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου του 2023. Η ισραηλινή επίθεση που ακολούθησε έχει ισοπεδώσει τη Γάζα, έχει σκοτώσει δεκάδες χιλιάδες ανθρώπους και έχει αναγκάσει πάνω από ένα εκατομμύριο Παλαιστίνιους να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους.
«Παρ’ όλες τις δυσκολίες, η ζωή μας ήταν καλή. Είχαμε δουλειά, σπίτι, μια πόλη», δήλωσε η Σαμίρα που αρνήθηκε να δώσει το επίθετό της καθώς φοβάται πιθανά αντίποινα.
Η Σαμίρα χαρακτήρισε το Ισραήλ τον «κύριο εχθρό μας … την πηγή όλων των δεινών μας», αλλά κατηγορεί επίσης τον ηγέτη της Χαμάς Γιαχία Σινουάρ, τον εγκέφαλο των επιθέσεων της 7ης Οκτωβρίου, για αυτό που θεωρεί ότι ήταν ένα τεράστιο λάθος υπολογισμού. «Μα τι σκεφτόταν; Δεν περίμενε ότι το Ισραήλ θα κατέστρεφε τη Γάζα;», δήλωσε.
Το Reuters μίλησε με δεκάδες κατοίκους της Γάζας, οι οποίοι ζήτησαν να μην αναφερθούν με τα πλήρη στοιχεία τους για να αποφύγουν πιθανά αντίποινα. Για κάποιους, τα μέλη της Χαμάς είναι ήρωες λόγω της επίθεσης της 7ης Οκτωβρίου.
Ωστόσο αρκετοί δήλωσαν ότι η φιλοϊρανική οργάνωση μαχητών -που κυβερνά τη Γάζα από το 2007– δεν έχει σκεφθεί ιδιαίτερα τα δικά τους δεινά και κάποιοι άφησαν να εννοηθεί ότι η επίθεση ήταν ένα τρομερό λάθος.
Ο Σινουάρ, 62 ετών, δεν έχει εμφανιστεί δημοσίως από την επιδρομή της 7ης Οκτωβρίου, στην οποία ένοπλοι σκότωσαν 1.200 ανθρώπους και απήγαγαν άλλους 251, μεταξύ των οποίων γυναίκες και παιδιά, σύμφωνα με τα στοιχεία των ισραηλινών αρχών. Ο ίδιος διοικεί τη Χαμάς κρυμμένος σε ένα δίκτυο σηράγγων στη Γάζα, και, σύμφωνα με ανθρώπους που συνεχίζουν να έχουν επικοινωνία μαζί του, παραμένει πεπεισμένος ότι ο ένοπλος αγώνας είναι ο μοναδικός τρόπος για να ασκηθεί πίεση για τη δημιουργία παλαιστινιακού κράτους.
Η Χαμάς δηλώνει ότι η επίθεση της 7ης Οκτωβρίου -η πλέον αιματηρή στα 75 χρόνια ιστορίας του Ισραήλ– σηματοδοτεί ένα σημείο καμπής στον πολυετή αγώνα για ανεξαρτησία των Παλαιστινίων, ένα θέμα που έχει φύγει από το επίκεντρο της διεθνούς ατζέντας. Αξιωματούχοι δηλώνουν ότι η οργάνωση κερδίζει τη μάχη κατά του Ισραήλ, το οποίο δεν έχει καταφέρει να επιτύχει τους πολεμικούς του στόχους –να καταστρέψει τη Χαμάς ως δύναμη μάχης, να εξαλείψει τους ηγέτες της και να πάρει πίσω τους ομήρους.
Ωστόσο περίπου 42.000 Παλαιστίνιοι έχουν χάσει τη ζωή τους κατά την επίθεση των Ισραηλινών, σύμφωνα με την καταμέτρηση των υγειονομικών αρχών στη Γάζα, και η πείνα κυριαρχεί στους καταυλισμούς των εκτοπισμένων όπου έχουν καταφύγει πάνω από ένα εκατομμύριο άνθρωποι.
Δημοσκόπηση που δημοσιεύθηκε στα μέσα Σεπτεμβρίου από το Palestinian Center for Policy and Survey Research (PSR), ένα ινστιτούτο που εδρεύει στη Ραμάλα και χρηματοδοτείται από Δυτικούς δωρητές, έδειξε για πρώτη φορά ότι η πλειονότητα των κατοίκων της Γάζας είναι αντίθετη με την απόφαση της επίθεσης. Η δημοσκόπηση, που έγινε στις αρχές Σεπτεμβρίου, έδειξε ότι το 57% των ερωτηθέντων στη Λωρίδα της Γάζας δήλωσε ότι η απόφαση για την επίθεση αυτή ήταν λανθασμένη, ενώ μόλις το 39% είπε ότι ήταν σωστή -ένα ποσοστό πολύ χαμηλότερο σε σχέση με την προηγούμενη δημοσκόπηση του Ιουνίου.
Η Χαμάς εδώ και καιρό κατηγορείται ότι καταπνίγει κάθε αντιπολιτευόμενη φωνή στη Γάζα με ξυλοδαρμούς ή και ακόμα χειρότερα μέσα. Ωστόσο τους τελευταίους μήνες έχουν καταγραφεί κάποια σπάνια περιστατικά δημόσιας αντίδρασης.
Ο πρώην αξιωματούχος της Χαμάς Άχμεντ Γιούσεφ Σαλέχ σε ανάρτησή του στο Facebook τον Ιούλιο διερωτήθηκε εάν κάποιος στη Χαμάς «μελέτησε και σκέφτηκε τις συνέπειες» πριν εξαπολυθεί η επίθεση που προκάλεσε την ισραηλινή εισβολή.
Η ανάρτηση του Σαλέχ έχει έκτοτε συγκεντρώσει εκατοντάδες σχόλια, με πολλούς χρήστες να προσθέτουν τη δική τους κριτική για την ισλαμιστική οργάνωση. Ο Σαλέχ, που συνεχίζει να κάνει τακτικά αναρτήσεις, δεν απάντησε σε αιτήματα για σχόλιο.
Τον Ιούλιο, ο Παλαιστίνιος ακτιβιστής Αμίν Αμπεντ, που επέκρινε την επίθεση της 7ης Οκτωβρίου, ξυλοκοπήθηκε από κουκουλοφόρους και μεταφέρθηκε στο νοσοκομείο. Ο πατέρας του βγήκε στους δρόμους του προσφυγικού καταυλισμού Τζαμπάλια της Γάζας, με ένα μεγάφωνο για να κατηγορήσει τη Χαμάς για την επίθεση.
Ο Σάμι Αμπού Ζούχρι, υψηλόβαθμος αξιωματούχος της Χαμάς, απέρριψε την κριτική αυτή για την οργάνωση κάνοντας λόγο για «περιορισμένης έκτασης σχόλια». «Τα σχόλια αυτά προκύπτουν από τον πόνο και τίποτα άλλο», δήλωσε στο Reuters, προσθέτοντας ότι το ηθικό του παλαιστινιακού λαού κάθε άλλο παρά κάμπτεται.
«Δεν είχαμε καμία άλλη επιλογή παρά να εξαπολύσουμε αυτή τη μεγάλη μάχη, ανεξάρτητα από το κόστος, διότι ο παλαιστινιακός σκοπός φαινόταν να φθάνει στο τέλος του εν μέσω αυξανόμενης επιθετικότητας και ισραηλινών εγκλημάτων σε βάρος του λαού μας και των ιερών μας τόπων», δήλωσε.
Οι φωνές αντίδρασης έχουν σημασία για τη Χαμάς, η οποία θέλει να διατηρήσει την επιρροή της στη Γάζα μόλις τελειώσει ο πόλεμος, παρά την επιμονή του Ισραήλ και των ΗΠΑ ότι δεν μπορεί να διαδραματίσει κανένα ρόλο στη διακυβέρνηση του θύλακα μετά το τέλος του πολέμου.
Ο Άσραφ, διευθυντής στην αιγυπτιακή, κρατική εφημερίδα Al-Ahram και ειδικός σε παλαιστινιακά ζητήματα, δήλωσε ότι η φύση του όποιου ρόλου της Χαμάς στη μεταπολεμική Γάζα θα εξαρτηθεί από το πώς θα τερματιστεί η σύγκρουση.
«Εντός της Γάζας, η κατάσταση θα είναι διαφορετική και, όταν οι άνθρωποι συνειδητοποιήσουν ότι η Γάζα έχει καταστεί μη κατοικήσιμη, η στήριξη για τη Χαμάς θα μειωθεί», δήλωσε. Ωστόσο, πρόσθεσε ότι το Ιράν μπορεί να απαιτήσει έναν μελλοντικό ρόλο για την ένοπλη οργάνωση στο πλαίσιο της διευθέτησης μιας ευρύτερης, περιφερειακής σύγκρουσης.
– «Ο κόσμος αφυπνίσθηκε» –
Οι Παλαιστίνιοι κατηγορούν το Ισραήλ για τα οικονομικά τους δεινά, την επέκταση οικισμών εποίκων στη Δυτική Όχθη και για το ότι παρεμποδίζει τις πολιτικές τους βλέψεις για ένα παλαιστινιακό κράτος με την κατεχόμενη Ανατολική Ιερουσαλήμ ως πρωτεύουσά του. Πολλοί θεωρούν την επίθεση της 7ης Οκτωβρίου απάντηση στην πολυετή ισραηλινή κατοχή και όχι απάντηση σε συγκεκριμένη επίθεση ή πολιτικές του Ισραήλ.
Ο Μαχμούντ, 29 ετών, κάτοικος της Πόλης της Γάζας που τώρα έχει εκτοπιστεί την περιοχή Ζαουάιντα στο κέντρο του θύλακα, επέκρινε τα Ηνωμένα Έθνη και τις δυτικές δυνάμεις επειδή επέτρεψαν στο Ισραήλ να αγνοήσει τα συνεχή αιτήματα για δημιουργία παλαιστινιακού κράτους. Ο ίδιος δήλωσε ότι η επίθεση έθεσε το ζήτημα, που φάνηκε ότι είχε ξεχαστεί, στο επίκεντρο της διεθνούς ατζέντας.
«Ολόκληρος ο κόσμος αφυπνίστηκε από την 7η Οκτωβρίου: συνειδητοποίησαν ότι συνεχίζουν να υπάρχουν άνθρωποι υπό κατοχή, άνθρωποι που δεν θα στεριώσουν πριν τελειώσει η ισραηλινή κατοχή», δήλωσε ο Μαχμούντ, που θέλησε να μην αναφερθεί το πλήρες όνομά του.
Πολλοί υποστηρικτές της λύσης των δύο κρατών, ωστόσο, αναγνωρίζουν ότι μετά την 7η Οκτωβρίου, η πιθανότητα αυτή μοιάζει πιο μακρινή από ποτέ, με την κεντροδεξιά κυβέρνηση του Ισραηλινού πρωθυπουργού Μπενιαμίν Νετανιάχου να απορρίπτει πεισματικά την ιδέα και να εντείνει τον ρυθμό κατασκευής οικισμών εποίκων στη Δυτική Όχθη.
Η δημοσκόπηση του PSR, που δημοσιεύθηκε στις 17 Σεπτεμβρίου, έδειξε ότι το ποσοστό των κατοίκων της Γάζας, που δήλωσε ότι θέλει η Χαμάς να κυβερνά τον θύλακα μετά το τέλος του πολέμου, μειώθηκε στο 36% από το 46% στη δημοσκόπηση του Ιουνίου.
«Για πρώτη φορά, βλέπουμε περισσότερους κατοίκους της Γάζας να θέλουν την Παλαιστινιακή Αρχή, όχι τη Χαμάς να ελέγχει τη Γάζα μετά τον πόλεμο. Αυτό είναι ίσως η πιο καθοριστική ένδειξη», δήλωσε στο Reuters ο Χαλίλ Σικάκι, διευθυντής του Palestinian Center for Policy and Survey Research, αναφερόμενος στην Παλαιστινιακή Αρχή που εδρεύει στη Δυτική Όχθη και τελεί υπό την ηγεσία του προέδρου Μαχμούντ Αμπάς.
Ακόμα και στη Δυτική Όχθη, όπου η στήριξη για τη Χαμάς παρέμενε πιο ισχυρή, η στήριξη για την επίθεση έχει μειωθεί, σύμφωνα με τη δημοσκόπηση, αν και σχεδόν τα δύο τρίτα των ερωτηθέντων εκεί συνεχίζουν να πιστεύουν ότι ήταν σωστή απόφαση. Το PSR δήλωσε ότι για τη δημοσκόπηση ερωτήθηκαν 1.200 άνθρωποι διά ζώσης, 790 στη Δυτική Όχθη και 410 στη Γάζα, με περιθώριο λάθους 3,5%.
Τον Αύγουστο, ο ισραηλινός στρατός κατηγόρησε τη Χαμάς ότι προσπαθεί να παραποιήσει τα αποτελέσματα των δημοσκοπήσεων του PSR για να δείξει ψευδή στήριξη για τη Χαμάς και την 7η Οκτωβρίου, αν και ο στρατός δήλωσε ότι δεν υπάρχει καμία απόδειξη ότι το PSR συνεργάζεται με τη Χαμάς. Το PSR δήλωσε ότι ερεύνησε την καταγγελία, αλλά δεν βρήκε κανένα αποδεικτικό στοιχείο για παραποίηση στοιχείων.
Ο διευθυντής της αιγυπτιακής εφημερίδας δήλωσε ότι θα είναι πολύ δύσκολο να μετρηθεί συνολικά η δημοτικότητα της Χαμάς στη Γάζας μέχρι να τελειώσει ο πόλεμος. Ο ίδιος είπε ότι η Παλαιστινιακή Αρχή, που ελέγχεται από τη Φάταχ, την αντίπαλη παράταξη της Χαμάς, χρειάζεται να αναδιαμορφωθεί εάν θέλει να διαδραματίσει ρόλο στη μεταπολεμική Γάζα.
«Αυτό που είναι σημαντικό είναι ότι πρέπει οι Παλαιστίνιοι να συμφωνήσουν σε μια νέα κυβέρνηση, με νέα πρόσωπα, στα οποία θα ανατεθεί η διαχείριση των υποθέσεων του λαού και η ανοικοδόμηση της Γάζας», δήλωσε.