Με την πανδημία να επελαύνει, η επιστημονική κοινότητα αλλά και μεγάλο κομμάτι του πληθυσμού αναρωτιούνται γιατί ένα μικρό ποσοστό ανθρώπων, ενώ είναι εμβολιασμένοι, μολύνονται και χρειάζονται νοσηλεία ή -σε λίγες περιπτώσεις- ακόμη και διασωλήνωση.
Επίσης, δεν έχει διαλευκανθεί πλήρως γιατί κάποιοι άνθρωποι νοσούν βαριά, ενώ κάποιοι άλλοι δεν μολύνονται, παρά την έκθεση τους σε υψηλό ιικό φορτίο. Απάντηση στα κρίσιμα αυτά ερωτήματα δίνει μέσω του ραδιοφώνου του ΑΠΕ / ΜΠΕ ο ανοσοβιολόγος, Διευθυντής ερευνών του Ιδρύματος Ιατροβιολογικών Ερευνών της Ακαδημίας Αθηνών (ΙΙΒΕΑΑ), Δρ. Ευάγγελος Ανδρεάκος.
Ο διακεκριμένος ερευνητής κάνει λόγο για αυτοαντισώματα που παράγει ο οργανισμός, τα οποία εξουδετερώνουν ουσιαστικά τη φυσική άμυνα του, που βασίζεται σε ένα σύστημα πρωτεϊνών και επιστημονικά ονομάζονται ιντερφερόνες. Από την έναρξη της πανδημίας παρατηρήσαμε, και στη συνέχεια δημοσιεύσαμε στο επιστημονικό περιοδικό «Nature Immunology», ότι η φυσική αντιική άμυνα του οργανισμού στον ιό Sars-Cov2 δεν λειτουργεί σε αυτούς που νοσούν βαριά.
Η φυσική άμυνα του οργανισμού, οι ιντερφερόνες δηλαδή, παράγονται ως απάντηση σε μία ιογενή λοίμωξη και έχουν ως στόχο να δημιουργήσουν ένα τείχος προστασίας, όπου ο ιός δεν μπορεί να πολλαπλασιαστεί, να σχηματιστεί σε σωματίδια και να μολύνει περαιτέρω το αναπνευστικό, τονίζει ο κ. Ανδρεάκος.
Περιοχές του DNA αποκαλύπτουν γιατί δεν δουλεύει η αντιική άμυνα του οργανισμού
Με τον μηχανισμό της φυσικής άμυνας περιορίζεται η λοίμωξη στο ανώτερο αναπνευστικό, δεν φτάνει στον πνεύμονα και δεν δημιουργεί πνευμονία. «Το ερώτημα που εμείς θέσαμε είναι γιατί δεν ενεργοποιείται αυτό το σύστημα άμυνας στους εν λόγω ασθενείς. Για να το απαντήσουμε, εξετάζουμε και έχουμε βρει μία σειρά καταρχήν από γενετικούς λόγους, περιοχές δηλαδή του DNA, μεταλλάξεις, οι οποίες μπορούν να εξηγήσουν γιατί δεν δουλεύει αυτή η αντιική άμυνα του οργανισμού. Επιπλέον εντοπίσαμε έναν ακόμα λόγο πάνω στον οποίο δουλεύουμε πολύ εντατικά αυτή τη στιγμή. Και αυτός είναι ότι σε ένα ποσοστό του κόσμου υπάρχει μία κατηγορία αυτοαντισωμάτων, τα οποία παράγει ο ίδιος ο οργανισμός κατά λάθος και εξουδετερώνουν το σύστημα άμυνας του οργανισμού».
Στη εξουδετέρωση του αμυντικού συστήματος οφείλεται το 20% των θανάτων από κορονοϊό
Αυτό το είδος αντισωμάτων το συναντάμε κυρίως σε μεγαλύτερο ηλικιακά κόσμο, αναφέρει ο Δρ. Ανδρεάκος, επισημαίνοντας ότι ένα 4% του υγιούς πληθυσμού, (που ακούγεται λίγο αλλά είναι πολύ σε απόλυτους αριθμούς), άνω των 70 αναπτύσσει εξουδετερωτικά αντισώματα εναντίον των ιντερφερονών. «Σε συνεργασία με ομάδες του εξωτερικού, βρήκαμε και αποδείξαμε σε μελέτη που δημοσιεύσαμε πρόσφατα στο “ Science Immunology” ότι αυτό μπορεί να εξηγήσει ως και το 20% των θανάτων από κορωνοϊό». Ως αποτέλεσμα της εξουδετέρωσης του συστήματος των ιντερφερονών, οι ασθενείς αυτοί δεν μπορούν να αναπτύξουν σωστά την πρώτη άμυνα του οργανισμού, με συνεπακόλουθα: υψηλό ιικό φορτίο, βαριά λοίμωξη, βαριά πνευμονία, οξεία αναπνευστική ανεπάρκεια κλπ. Όσον αφορά στους νέους ανθρώπους χωρίς υποκείμενα που νοσούν βαριά, ο κ. Ανδρεάκος αναφέρει ότι αυτοαντισώματα τέτοιου είδους υπάρχουν σε πολύ μικρότερο ποσοστό και σε νεότερα άτομα, σε ελάχιστες περιπτώσεις και σε παιδιά. «Ο βασικότερος λόγος, για τα νεότερα άτομα είναι ότι υπάρχουν γενετικές μεταλλάξεις. Υπάρχουν και άλλοι παράγοντες για τους οποίους γνωρίζουμε ακόμη λίγα. Ωστόσο είναι σαφές ότι ειδικά για το νεότερο κόσμο η υπερβολική παχυσαρκία είναι βασικός παράγοντας κινδύνου για βαριά νόσηση».
Ένας στους 4 εμβολιασμένους που νοσεί βαριά αναπτύσσει καταστροφικά αυτοαντισώματα για τον οργανισμό
Μία σημαντική μερίδα του κόσμου, που νοσεί παρά τον εμβολιασμό έχει -σε ένα ποσοστό 20-25%- αυτά τα αυτοαντισώματα, τονίζει ο κ. Ανδρεάκος, αναφερόμενος σε ασθενείς που θα νοσηλευτούν, θα χρειαστούν οξυγόνο, ακόμη και θα διασωληνωθούν. «Η έρευνά μας επικεντρώνεται στους βιολογικούς μηχανισμούς που κάνουν κάποιους ασθενείς να νοσούν τόσο βαριά, και επιπλέον μελετάμε, γιατί ένα πολύ μικρό ποσοστό εμβολιασμένων, θα περάσει τη νόσο σημαντικά πιο βαριά. Αυτή είναι μία έρευνα που κάνουμε σε συνεργασία με ένα διεθνές δίκτυο που έχουμε αναπτύξει για μελέτες γενετικών και ανοσολογικών μηχανισμών του ιού, αλλά και με τη συμμετοχή των Νοσοκομείων “ Σωτηρία” και “ Αττικόν”».
Σε εξέλιξη κλινικές μελέτες με απευθείας χορήγηση ιντερφερονών
Ο λόγος που νοσούν είτε εμβολιασμένοι, είτε άτομα χωρίς επιβαρυντικό υπόβαθρο είναι παρεμφερής, σύμφωνα με τον ειδικό, και δείχνει ότι πέρα από τον εμβολιασμό υπάρχει χώρος βελτίωσης, ο οποίος στηρίζεται στη στόχευση φυσικής ανοσίας. Και πώς αλήθεια θα μπορούσε να επιτευχθεί κάτι τέτοιο; «Οι τρόποι είναι αρκετοί. Ένας εκ των οποίων που εξετάζεται και σε κλινικές μελέτες είναι η χορήγηση κατευθείαν κάποιων ειδών ιντερφερονών σε αυτούς τους ασθενείς. Η χρονική στιγμή χορήγησης τους είναι σημαντική, γιατί αν δοθούν αργά μπορεί να προκαλέσουν προβλήματα. Είναι φανερό ότι χρειάζεται βελτίωση της φυσικής άμυνας του οργανισμού. Νομίζω θα υπάρξουν πολλοί περισσότεροι τρόποι, όσο θα ανακαλύπτουμε που οφείλεται το πρόβλημα στην παραγωγή ιντερφερονών». Η αποκρυπτογράφηση αυτών των μηχανισμών τι θα σημάνει αλήθεια για την υγεία μας; «Θα μας επιτρέψει την ανάπτυξη διαγνωστικών, αλλά και γενετικών τεστ, με τα οποία θα μπορεί κάποιος στοχευμένα να δει αν έχει μία σειρά μεταλλάξεων ή προβλήματα στο DNA του, που συνδέονται με βαριά νόσηση. Επίσης η αποκρυπτογράφηση αυτών των μηχανισμών θα επιτρέψει την ανάπτυξη πιο στοχευμένων θεραπειών πρόληψης και αντιμετώπισης της νόσου».
Υπό ανάπτυξη τεστ που θα διαπιστώνει αν υπάρχουν αυτοαντισώματα «φονιάδες»
Στο ερώτημα αν υπάρχει εξέταση που μπορεί να διαπιστώσει πώς και αν λειτουργούν οι ιντερφερόνες, δηλαδή η άμυνα του οργανισμού, ο κ. Ανδρεάκος απαντά ότι αυτή τη στιγμή δεν υπάρχει εξέταση. «Αλλά αυτό που κοιτάζουμε να αναπτύξουμε και έχουμε κάνει αίτηση για χρηματοδότηση από ένα ευρωπαϊκό δίκτυο, είναι ένα τεστ το οποίο θα εξετάζει αν υπάρχουν τα αυτοαντισώματα».
Τουλάχιστον μία δεκαετία θα κυκλοφορεί ο κορονοϊός με ολοένα και πιο ήπια στελέχη
Όσον αφορά το πώς θα εξελιχθεί η πανδημία, ο κύριος Ανδρεάκος απαντά κατηγορηματικά ότι ο ιός είναι σε φάση που γίνεται και θα γίνει ενδημικός. «Θα επικρατούν ολοένα και πιο ήπια στελέχη καθώς με ανοιχτή κοινωνία λειτουργεί η διαδικασία της φυσικής επιλογής, όπου εμφανίζονται περισσότερο τα στελέχη που θα ζουν μαζί μας, χωρίς να μας στέλνουν στο νοσοκομείο, ή να μας σκοτώνουν. Προφανώς στελέχη που δίνουν βαριά νόσο θα συνεχίσουν να κυκλοφορούν για χρόνια, αλλά δεν θα είναι τα κυρίαρχα. Χωρίς υπερβολή και με σταδιακή επιστροφή στην κανονικότητα, πρέπει να συνεχίσουμε να προσέχουμε και να έχουμε κοινωνική συνείδηση για το συνάνθρωπό μας. Θα είναι συνεχώς μειούμενη η κατάσταση και η κρίση, αλλά θα παραμείνει ο ιός σαν ένας ιός που θα δίνει που και που, βαριές πνευμονίες. Δεν θα εξαφανιστεί ο κορονοϊός. Θα κυκλοφορεί μία δεκαετία ίσως και περισσότερο».