Σπανίως οι Αμερικανοί βρίσκονται αντιμέτωποι με μια τόσο καθοριστική επιλογή: πιο διχασμένοι από ποτέ, συνέρρευσαν σήμερα στις κάλπες για να αποφασίσουν ποιος θα είναι ο επόμενος πρόεδρός τους, ο Ντόναλντ Τραμπ ή ο Τζο Μπάιντεν, που τους υπόσχονται δύο αντίθετα πολιτικά οράματα.
Οι ΗΠΑ προετοιμάζονται για μια μακρά νύχτα αναμονής των αποτελεσμάτων, που σε ορισμένες περιπτώσεις δεν αποκλείεται να καθυστερήσουν πολύ.
Στο τέλος των τεσσάρων ετών μιας προεδρίας πέρα από τις συνηθισμένες και μετά από μια προεκλογική εκστρατεία που περιπλέχθηκε λόγω της πανδημίας, αυτές οι ιστορικές προεδρικές εκλογές κατέγραψαν ήδη ένα ρεκόρ: περισσότεροι από 100 εκατομμύρια Αμερικανοί ψήφισαν δι αλληλογραφίας τις τελευταίες εβδομάδες. Ο αριθμός αυτός ισοδυναμεί με το 73% όσων ψήφισαν το 2016.
Ο Ρεπουμπλικάνος απερχόμενος πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ διαβεβαίωσε το πρωί, σε συνέντευξη που παραχώρησε στο δίκτυο Fox, ότι έχει «πολύ ισχυρές πιθανότητες» να κερδίσει αυτές τις εκλογές, οι οποίες μοιάζουν περισσότερο με δημοψήφισμα για την προεδρία του.
«Αυτή είναι η πολιτική, είναι εκλογές, ποτέ δεν ξέρεις», σχολίασε λίγο αργότερα, επισκεπτόμενος ένα γραφείο της προεκλογικής εκστρατείας των Ρεπουμπλικάνων στα προάστια της Ουάσινγκτον.
Οπλισμένος με την αδιαμφισβήτητη ενέργειά του, ο 74χρονος δισεκατομμυριούχος βασίζεται στο πάθος των υποστηρικτών του, ένα πάθος που υποδαύλισε ο ίδιος με την πρωτοφανούς επιθετικότητας εκστρατεία του, προκειμένου να κάνει την έκπληξη, όπως και πριν από τέσσερα χρόνια.
Το φαβορί των δημοσκοπήσεων, ο 77χρονος Τζο Μπάιντεν, πρώην αντιπρόεδρος του Μπαράκ Ομπάμα, βασίζεται στην απόρριψη του αντιπάλου του από ένα μεγάλο μέρος του εκλογικού σώματος για να επιτύχει μια «συντριπτική νίκη».
«Θέλω να αποκαταστήσω το ηθικό και την τιμή του Λευκού Οίκου», είπε σήμερα, από τη γενέτειρά του, το Σκράντον της Πενσιλβάνιας. Στη συνέχεια, ο βετεράνος της πολιτικής πήγε στο σπίτι όπου μεγάλωσε και άφησε το εξής μήνυμα: «Από αυτό το σπίτι στον Λευκό Οίκο, Θεού θέλοντος».
Αντίθετες προσδοκίες
Σε όλη τη χώρα, οι πολίτες συνέρρευσαν στα εκλογικά κέντρα, έχοντας αντίθετες προσδοκίες.
«Θέλω να διώξουμε τον Τραμπ», είπε η Βερόνικα Κάστρο, μια 37χρονη εκπαιδευτικός από το Ίστον της Πενσιλβάνιας. «Δεν θα περάσουμε άλλα τέσσερα χρόνια μ’ αυτόν!», πρόσθεσε.
Στη Φλόριντα, η Κλάρα Χιμένες, Αμερικανίδα κουβανικής καταγωγής, ψήφισε με υπερηφάνεια τον Ρεπουμπλικάνο υποψήφιο: «Χρειαζόμαστε έναν πρόεδρο με πυγμή, που υπερασπίζεται και αγαπάει τη χώρα του», είπε.
Σχεδόν παντού, οι ψηφοφόροι δυσπιστούν για τη στάση που θα τηρήσει το «αντίπαλο» στρατόπεδο. «Ο Τραμπ θα κάνει ό,τι περνάει από το χέρι του για να κερδίσει, είναι τρομακτικό», σχολίασε η Νεοϋορκέζα Μέγκαν Μπερνς-Μπόρντεραν, που ψηφίζει Δημοκρατικούς.
Ο πρόεδρος επιμένει εδώ και μήνες, χωρίς όμως να παράσχει αποδείξεις, ότι η επιστολική ψήφος θα προκαλέσει μαζική νοθεία και αφήνει να εννοηθεί ότι θα μπορούσε να ξεκινήσει μια δικαστική μάχη μετά τις εκλογές, εφόσον φυσικά ηττηθεί. Σήμερα πάντως, διαβεβαίωσε ότι δεν θα ανακηρύξει τη νίκη του πριν ανακοινωθούν τα επίσημα αποτελέσματα, όπως είκαζαν πολλά μέσα ενημέρωσης. «Δεν υπάρχει κανένας λόγος να παίζουμε παιχνίδια», είπε. Όμως οι Αμερικανοί «έχουν το δικαίωμα να μάθουν το αποτέλεσμα» κατά τη διάρκεια της νύχτας και «Όλος ο κόσμος περιμένει», πρόσθεσε αμέσως μετά.
Οι επιστολικές ψήφοι ενδέχεται να καθυστερήσουν την ανακοίνωση των τελικών αποτελεσμάτων γιατί σε ορισμένες Πολιτείες επιτρέπεται να συνεχιστεί η καταμέτρησή και εκείνων που θα φτάσουν όχι μόνο σήμερα αλλά και τις επόμενες ημέρες.
Απτή ένδειξη του φόβου και του άγχους που προκαλούν αυτές οι εκλογές, τα εμπορικά καταστήματα σε πολλές μεγάλες πόλεις, όπως η Ουάσινγκτον, το Λος Άντζελες, η Νέα Υόρκη, οχυρώθηκαν, καθώς οι ιδιοκτήτες τους φοβούνται μήπως σημειωθούν μετεκλογικές ταραχές.
Καθ’ όλη την προεκλογική εκστρατεία, η Αμερική έδινε την εντύπωση μιας χώρας διχασμένης μεταξύ δύο διαφορετικών στρατοπέδων που δεν μιλιούνται πια μεταξύ τους. Επί μήνες, ο Τραμπ μιλούσε για τον κίνδυνο μιας «ριζοσπαστικής αριστεράς», πρόθυμης να μετατρέψει τη μεγαλύτερη δύναμη στον κόσμο σε μια νέα «Βενεζουέλα». Μολονότι είναι πρόεδρος εδώ και τέσσερα χρόνια, εξακολουθεί να αυτοπροβάλλεται ως το «αουτσάιντερ» που μάχεται «το διεφθαρμένο κατεστημένο».
Από την άλλη, ο Μπάιντεν, με την ενεργή στήριξη του Μπαράκ Ομπάμα, προειδοποιεί συνεχώς για τις καταστροφικές συνέπειες που θα είχε για τους δημοκρατικούς θεσμούς μια δεύτερη θητεία του Τραμπ, τον οποίο χαρακτηρίζει «τον χειρότερο πρόεδρο» στην πρόσφατη ιστορία των ΗΠΑ.
Ο Μπάιντεν, που εκπροσωπεί τη μετριοπαθή πτέρυγα των Δημοκρατικών, έχει μετατρέψει τις εκλογές σε δημοψήφισμα για τον τρόπο που διαχειρίστηκε την πανδημία ο Ρεπουμπλικάνος αντίπαλός του.
Οι Πολιτείες-κλειδιά
Αν επαληθευτούν οι δημοσκοπήσεις, ο Τραμπ μπορεί να χάσει τη λαϊκή ψήφο (όπως είχε γίνει και το 2016), αλλά οι πιθανότητες επανεκλογής του δεν είναι καθόλου ευκαταφρόνητες.
Για να αναδειχθεί πρόεδρος, ένας υποψήφιος δεν χρειάζεται να κερδίσει τις περισσότερες ψήφους, αλλά να εξασφαλίσει την πλειοψηφία στο Κολέγιο των Εκλεκτόρων: να εκλέξει δηλαδή τουλάχιστον 270 σε σύνολο 538 «μεγάλων εκλεκτόρων».
Καθοριστικό ρόλο θα παίξουν μια χούφτα Πολιτείες, όπου οι δύο υποψήφιοι δίνουν μάχη στήθος με στήθος.
Απόψε τη νύχτα, όλα τα βλέμματα θα είναι αρχικά στραμμένα στη Φλόριντα (29 εκλέκτορες). Αν δεν καταφέρει να κερδίσει την Πολιτεία αυτή, όπως έκανε το 2016, η επανεκλογή ίσως αποδειχθεί ανέφικτη για τον Τραμπ.
Στην περίπτωση που διατηρήσει τη Φλόριντα, η επόμενη Πολιτεία κρίσιμης σημασίας είναι η Πενσιλβάνια. Οι δημοσκοπήσεις δίνουν προβάδισμα στον Μπάιντεν, όμως η διαφορά του από τον Τραμπ εμπίπτει στο περιθώριο στατιστικού σφάλματος.
Με πολύ ενδιαφέρον αναμένονται επίσης τα αποτελέσματα για την εκλογή 14 γερουσιαστών, όπου οι Δημοκρατικοί έχουν αρκετές πιθανότητες να κερδίσουν αρκετές έδρες. Και αυτό επειδή τα περιθώρια κινήσεων του μελλοντικού προέδρου θα εξαρτηθούν από το ποιο κόμμα θα έχει την πλειοψηφία στη Βουλή των Αντιπροσώπων και τη Γερουσία.
Η καταμέτρηση των ψήφων θα αρχίσει αμέσως μόλις κλείσουν τα εκλογικά τμήματα σε ορισμένες περιφέρειες του Κεντάκι και της Ιντιάνα, στις 18.00 τοπική ώρα (01.00 ώρα Ελλάδας).
Στις περισσότερες Πολιτείες οι κάλπες θα κλείσουν μέχρι τις 21.00 (τοπική ώρα) οπότε θα αρχίσουν τις επόμενες ώρες να ανακοινώνονται αποτελέσματα.
Η Καλιφόρνια, η πολυπληθέστερη Πολιτεία, θα ψηφίζει μέχρι τις 06.00 της Τετάρτης (ώρα Ελλάδας) ενώ στη Χαβάη και την Αλάσκα, που όμως αναδεικνύουν ελάχιστους εκλέκτορες, η ψηφοφορία θα συνεχιστεί και μετά από αυτήν την ώρα.
Καθώς οι δημοσκοπήσεις είναι αρκετά ξεκάθαρες για την πρόθεση ψήφου σε 38 από τις 50 Πολιτείες, απομένουν 12 τις οποίες παρακολουθούν στενά τα επιτελεία και οι παρατηρητές: η πρώτη που θα δώσει αποτελέσματα είναι η Τζόρτζια, όπου οι κάλπες κλείνουν στις 02.00, η Φλόριντα (διαφορετικές ώρες ανάλογα με την περιφέρεια) και η Βόρεια Καρολίνα. Θα ακολουθήσει η Αριζόνα, όπου η ψηφοφορία θα ολοκληρωθεί στις 04.00.
Πότε θα ξέρουμε τον νικητή;
Επισήμως, το όνομα του νικητή δεν ανακοινώνεται από τις Πολιτείες παρά μόνο όταν επικυρώσουν τα αποτελέσματα, κάτι για το οποίο μπορεί να χρειαστεί ακόμη και μία εβδομάδα. Ωστόσο, κατά παράδοση, τα μεγάλα μέσα ενημέρωσης ανακοινώνουν μέσα στη νύχτα τον νικητή, με βάση τα έξιτ πολ ανά περιφέρεια.
Η νίκη του Ρόναλντ Ρίγκαν, το 1980, ανακοινώθηκε στις 03.15 (ώρα Ελλάδας), όμως εκείνη του Τραμπ, το 2016, καθυστέρησε και ανακοινώθηκε μόνο όταν εξακριβώθηκε ότι κέρδιζε την Πενσιλβάνια.
Το 2000, όταν κέρδισε ο Τζορτζ Ου. Μπους, το αποτέλεσμα των εκλογών κρίθηκε από το Ανώτατο Δικαστήριο, μετά από 36 ημέρες.