Τι είναι το άσθμα
Το άσθμα είναι μια χρόνια φλεγμονώδης νόσος των αεραγωγών στην οποία συμμετέχουν πολλά κύτταρα και μεσολαβητές. Εκδηλώνεται συνήθως με παρατεινόμενο βήχα, συριγμό, βάρος στο στήθος και δυσκολία στην αναπνοή, αναφέρει ο Επίκουρος Καθηγητής Πνευμονολογίας ΕΚΠΑ και Συντονιστής της Ομάδας Ασθματος της Ελληνικής Πνευμονολογικής Εταιρείας (ΕΠΕ), Πέτρος Μπακάκος.
Τα συμπτώματα αυτά μπορεί να έχουν εποχιακή κατανομή (συνήθως άνοιξη-φθινόπωρο) ή να παρατηρούνται σε όλη τη διάρκεια του χρόνου. Η διάγνωση του άσθματος βασίζεται στο ιστορικό και στη συμβατή κλινική εικόνα. Η τεκμηρίωση γίνεται με την ανεύρεση σημαντικής αναστρεψιμότητας στη σπιρομέτρηση.
Συμπτώματα του άσθματος
Η διάγνωση του άσθματος τίθεται από το γιατρό με βάση τα συμπτώματα του ασθενούς και το ιστορικό του.
Τα τυπικά συμπτώματα ενός ασθενούς με άσθμα είναι:
- Βάρος (δυσφορία) στο στήθος
- Βήχας
- Συριγμός (“σφύριγμα” στην αναπνοή – ιδιαίτερα στην εκπνοή)
- Δύσπνοια (δυσκολία στην αναπνοή)
Τα συμπτώματα αυτά εμφανίζονται επεισοδιακά και μπορεί να περάσουν είτε με την κατάλληλη θεραπεία είτε – μερικές φορές – χωρίς αντιμετώπιση. Χαρακτηριστικά, τα συμπτώματα αυτά επιδεινώνονται με την άσκηση, κατά τη νύχτα ή νωρίς το πρωί, σε συγκεκριμένες εποχές (συνήθως άνοιξη και φθινόπωρο), μετά από ιώσεις και μετά από έκθεση σε ερεθιστικούς παράγοντες στο περιβάλλον.
Οι ασθενείς με άσθμα μπορεί συχνά να ξυπνήσουν τη νύχτα από βήχα ή δυσκολία στην αναπνοή.
Μερικοί ασθενείς με άσθμα μπορεί να εμφανίζουν μόνο βήχα χωρίς κανένα άλλο σύμπτωμα.
Ο βήχας μπορεί να είναι ξηρός (χωρίς πτύελα) ή παραγωγικός (με πτύελα).
Όταν οι ασθενείς με άσθμα παράγουν πτύελα, αυτά είναι τυπικά κολλώδη, με χαρακτηριστικό λευκό ή κίτρινο χρώμα.
Όταν το άσθμα ενός ασθενούς είναι σε σταθερή κατάσταση μπορεί να μην εμφανίζει καθόλου συμπτώματα.
Η διάγνωση του άσθματος μπορεί να είναι ιδιαίτερα δύσκολη σε κάποιες ηλικιακές και κοινωνικές ομάδες:
- Τα πολύ μικρά παιδιά (ιδιαίτερα κάτω των 5 ετών) μπορεί συχνά να εμφανίζουν βήχας και συριγμός, χωρίς απαραίτητα να πάσχουν από άσθμα. Σε τέτοιες ηλικίες είναι απαραίτητη η μακροχρόνια παρακολούθηση και – εάν τα συμπτώματα επιμένουν και το παιδί ανταποκρίνεται στην αντιασθματική θεραπεία – τίθεται η διάγνωση του άσθματος.
- Οι ηλικιωμένοι μπορεί να έχουν μειωμένη αντίληψη των συμπτωμάτων τους και συχνά να θεωρούν τη δυσκολία στην αναπνοή φυσιολογική συνέπεια της ηλικίας τους. Τα συμπτώματα του άσθματος, επίσης, στους ηλικιωμένους δεν είναι πάντοτε τυπικά.
Τι επιδεινώνει το άσθμα;
Πολλοί παράγοντες στο περιβάλλον μπορούν να επιδεινώσουν το άσθμα.
Στην αντιμετώπιση του άσθματος είναι απαραίτητη η αποφυγή των ερεθιστικών παραγόντων στο περιβάλλον.
Κάθε ασθενής με άσθμα μπορεί να αναγνωρίσει ερεθιστικούς παράγοντες στο περιβάλλον του.
Οι πιο συνηθισμένοι παράγοντες που επιδεινώνουν το άσθμα είναι:
|
Τι να κάνω στην κρίση;
Μερικές φορές το άσθμα επιδεινώνεται. Αυτό μπορεί να οφείλεται σε μια ιογενή λοίμωξη ή σε κάποιον ερεθιστικό παράγοντα στο περιβάλλον.
Εάν τα συμπτώματα του άσθματος (βήχας, συριγμός, βάρος στο στήθος, δύσπνοια) επιδεινώνονται πολύ και απότομα, μπορεί να αρχίζει μια κρίση.
Στην κρίση πρέπει να ενεργήσεις γρήγορα αλλά με ηρεμία.
Οι πρώτες κινήσεις που πρέπει να κάνεις είναι:
- Απομακρύνσου από τον ερεθιστικό παράγοντα στο περιβάλλον (π.χ. καπνός, ερεθιστικές ουσίες ή αλλεργιογόνα), όταν αυτό είναι δυνατό.
- Πάρε 1-2 εισπνοές από το ανακουφιστικό φάρμακο που σου έδωσε ο γιατρός σου.
- Κάθισε ήρεμα και πάρε ήρεμες εισπνοές έως ότου αισθανθείς καλύτερα.
- Εάν δεν αισθανθείς καλύτερα, πάρε άλλες 1-2 εισπνοές από το ανακουφιστικό φάρμακο – μπορείς να το επαναλάβεις συνολικά 4-5 φορές.
- Εάν δεν βελτιωθείς παρά τις εισπνοές του ανακουφιστικού φαρμάκου επικοινώνησε με το γιατρό σου ή ζήτησε βοήθεια άμεσα από άλλους.
ΠΡΟΣΟΧΗ: Το ανακουφιστικό φάρμακο μπορεί να σταματήσει τα συμπτώματα του άσθματος. Ωστόσο, η χρήση του πολλές φορές μπορεί να είναι επικίνδυνη. Εάν χρησιμοποιήσεις το φάρμακο πολλές φορές χωρίς να βελτιωθούν τα συμπτώματά σου πρέπει οπωσδήποτε να αναζητήσεις ιατρική βοήθεια.
Στην κρίση ο γιατρός σου μπορεί να σου δώσει επιπλέον φάρμακα ή να σου πει να αυξήσεις αυτά που ήδη παίρνεις. Πολλές φορές θα χρειαστεί να σου δώσει κορτιζόνη από το στόμα για ένα σύντομο διάστημα.
Κάθε φορά που θα πάθεις μια παρόξυνση/κρίση θα πρέπει να προγραμματίζεις ένα ραντεβού με το γιατρό σου για να ρυθμίσεις τη μακροχρόνια θεραπεία σου.
Εξετάσεις για τη διάγνωση του άσθματος
Η διάγνωση του άσθματος μπορεί να γίνει με βάση το τυπικό ιστορικό και τα συμπτώματα του ασθενούς, αλλά και με την ανταπόκριση στην κατάλληλη θεραπεία από το γιατρό.
Συχνά, ωστόσο, χρειαζόμαστε επιπλέον εξετάσεις που θα μας βοηθήσουν στη διάγνωση του άσθματος. Ο γιατρός σου μπορεί να σου προτείνει κάποιες από τις παρακάτω:
Σπιρομέτρηση:
|
Ροομέτρηση:
|
Δοκιμασίες πρόκλησης:
- Στις δοκιμασίες αυτές χορηγείται στον ασθενή μια ουσία (ισταμίνη, μεταχολίνη, μαννιτόλη) σε εισπνεόμενη μορφή σε αυξανόμενες δόσεις και παρακολουθείται η αναπνευστική του λειτουργία.
- Ανάλογα με απάντηση, μπορεί να βοηθήσουν στη διάγνωση ή – κυρίως – στον αποκλεισμό του άσθματος.
Δοκιμασίες άσκησης:
- Στις δοκιμασίες αυτές αξιολογείται η επίδραση της άσκησης στη λειτουργία των πνευμόνων.
- Γίνονται σε εξειδικευμένα εργαστήρια και μπορεί να σου τις συστήσει ο γιατρός σου εάν εμφανίζεις άσθμα κατά την άσκηση.
Έλεγχος αλλεργίας:
- Μπορεί να γίνει με δερματικές δοκιμασίες ή με ειδικές εξετάσεις αίματος.
- Δεν είναι απαραίτητος για τη διάγνωση του άσθματος.
- Μπορεί, ωστόσο, να χρησιμεύσει στον εντοπισμό πιθανών ερεθιστικών παραγόντων που επιδεινώνουν το άσθμα σου, τους οποίους μπορείς να προσπαθήσεις να αποφύγεις στο περιβάλλον (π.χ. γύρεις, τρίχωμα κατοικίδιων ζώων ή ακάρεα οικιακής σκόνης).
Θεραπεία
Ο κ. Μπακάκος, σημειώνει ότι η θεραπεία περιλαμβάνει γενικά και ειδικά μέτρα. Στα γενικά ανήκουν η αποφυγή των αλλεργιογόνων και της έκθεση σε δυσμενείς περιβαντολλογικές συνθήκες και ερεθιστικούς παράγοντες. Στα ειδικά περιλαμβάνονται φάρμακα που συνήθως δίνονται με τη μορφή εισπνοών και διακρίνονται σε ανακουφιστικά και ρυθμιστικά. Η βάση της ρυθμιστικής θεραπείας του άσθματος είναι η εισπνεόμενη κορτιζόνη, που θα πρέπει να λαμβάνεται σε επαρκή δόση καθημερινά από όλους τους ασθενείς με επίμονο άσθμα.
Το σοβαρό άσθμα και οι θεραπευτικές παρεμβάσεις
Το σοβαρό άσθμα αφορά μια μικρή ομάδα ασθενών που η νόσος τους δεν μπορεί να ελεγχθεί παρά τη θεραπεία, η οποία κατά κανόνα περιλαμβάνει υψηλές δόσεις εισπνεόμενων κορτικοστεροειδών, υπογραμμίζει ο Αναπληρωτής Καθηγητής Πνευμονολογίας ΕΚΠΑ και Συντονιστής της Ομάδας Ασθματος της ΕΠΕ, Στέλιος Λουκίδης. Επισημαίνει ότι τα τελευταία χρόνια έχουν αναπτυχθεί ειδικές θεραπευτικές παρεμβάσεις για το σοβαρό άσθμα, προσθέτοντας ότι για τους ασθενείς με σοβαρό αλλεργικό άσθμα έχει ένδειξη ένα μονοκλωνικό αντίσωμα έναντι της IgE. Μία νέα προσθήκη στη θεραπεία αφορά και το αντιχολινεργικό μακράς δράσης τιοτρόπιο. Το τελευταίο 6μηνο, υπογραμμίζει ο κ. Λουκίδης, βρίσκεται στη διάθεση των γιατρών το μονοκλωνικό αντίσωμα κατά της ιντερλευκίνης 5 (αντι-IL-5, mepolizumab).
Για περισσότερες πληροφορίες:
