Η ανάπτυξη, με προστασία της εργασίας και παρεμβάσεις στήριξης των αδυνάμων, αποτελεί το βασικό στοίχημα της κυβέρνησης από εδώ και στο εξής, σύμφωνα με τον Δημήτρη Τζανακόπουλο.
Ο κυβερνητικός εκπρόσωπος αναφέρεται στην προετοιμασία για την έξοδο της χώρας από το Μνημόνιο, ενώ δηλώνει ότι οι εκλογές θα γίνουν με την εξάντληση της τετραετίας.
Σχολιάζοντας τα σενάρια ανασχηματισμού, τονίζει ότι η κυβέρνηση υπηρετεί με τον καλύτερο τρόπο τους συλλογικούς στόχους, ενώ για τη Ν.Δ. σημειώνει ότι έχει εξελιχθεί σε ένα πολιτικό υβρίδιο επιθετικού εθνικισμού, αυταρχικού κρατισμού και φονταμενταλισμού της αγοράς.
• Ποιες είναι οι κυβερνητικές προτεραιότητες ενόψει φθινοπώρου;
Η προτεραιότητα είναι μία: η προετοιμασία του εδάφους για την έξοδο από το πρόγραμμα τον Αύγουστο του 2018, χωρίς νέες επιβαρύνσεις. Επομένως, έμφαση στην ανάπτυξη με ταυτόχρονη προστασία της μισθωτής εργασίας, εμπέδωση της εμπιστοσύνης και κοινωνικές παρεμβάσεις στήριξης των αδυνάμων.
• Πώς όμως θα αφήσει η κυβέρνηση το στίγμα ότι αυτά που εφαρμόζει είναι απλά και μόνο το Μνημόνιο και πώς θα νιώσει βελτίωση στη ζωή και την καθημερινότητά του ο πολίτης;
Αν αφήσουμε για λίγο στην άκρη τις απλουστεύσεις και την εκτυφλωτική προφάνεια του δημοσιογραφικού λόγου, θα δούμε ότι η κυβέρνηση, παρά τους περιορισμούς του προγράμματος προσαρμογής και της αυστηρής επιτροπείας, κάνει πολλά παραπάνω απ’ όσα οι περισσότερες κυβερνήσεις της ευρωζώνης για την ενίσχυση της κοινωνικής πλειοψηφίας: από το πρόγραμμα καταπολέμησης της ανθρωπιστικής κρίσης και την πρόσβαση 2,5 εκατομμυρίων ανασφάλιστων στο ΕΣΥ μέχρι τις ρυθμίσεις ενίσχυσης της διαπραγματευτικής δύναμης των μισθωτών, τη δημιουργία του συστήματος Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας και τις παρεμβάσεις για τους συμβασιούχους.
Παίρνουμε, επομένως, διαρκώς πρωτοβουλίες για την ανασυγκρότηση του κοινωνικού κράτους και την άμβλυνση των συνεπειών της κρίσης αλλά και του τρόπου διαχείρισής της. Και μάλιστα υπό εξαιρετικά δυσμενείς συσχετισμούς δύναμης.
Ζούμε και προσπαθούμε να κυβερνήσουμε με δεδομένη την αντίφαση μεταξύ του πολιτικού μας προγράμματος και των απαιτήσεων των δανειστών, αλλά πιστεύω ότι οι πολίτες και το βλέπουν και το κατανοούν. Και το στίγμα της κυβέρνησης γίνεται όλο και πιο ορατό μέσα από βαθιές θεσμικές αλλαγές, όπως η απλή αναλογική, ο νόμος για την Παιδεία αλλά και η διεύρυνση και εμβάθυνση ατομικών δικαιωμάτων και ελευθεριών.
Μέσα σε δύο χρόνια αντιστράφηκε στην Ελλάδα το κλίμα γενικευμένης αστυνομοκρατίας που είχε επικρατήσει κατά τη διάρκεια της πενταετίας 2010-2014, ψηφίστηκαν οι νόμοι για την ιθαγένεια, το σύμφωνο συμβίωσης ομόφυλων ζευγαριών, τώρα η ταυτότητα φύλου και αναμένεται η μεγάλη μεταρρύθμιση για την Τοπική Αυτοδιοίκηση και φυσικά το Σύνταγμα.
• Πιστεύετε ότι τα δύσκολα για την κοινωνία και τη χώρα τελείωσαν; Δεν θα υπάρξουν νέες πιέσεις από τους εταίρους και δανειστές μας στο πλαίσιο των επόμενων αξιολογήσεων; Υπάρχει έστω και μία περίπτωση να δεχτείτε νέα μέτρα;
Η πορεία της ελληνικής οικονομίας δεν θα δικαιολογούσε σε καμία περίπτωση κάτι τέτοιο. Το 2017 θα κλείσει και πάλι με υπέρβαση του στόχου πρωτογενούς πλεονάσματος, οι δείκτες όλων των θεμελιωδών μεγεθών ανακάμπτουν, το κλίμα εμπιστοσύνης έχει αποκατασταθεί.
Μια τέτοια επιλογή εκ μέρους των δανειστών θα έθετε σε κίνδυνο τις θυσίες του ελληνικού λαού και θα ήταν οικονομικά παράλογη. Ωστόσο, όπως έχει πολλές φορές ειπωθεί, δεν είναι πάντοτε ο οικονομικός ορθολογισμός που καθοδηγεί κάποιους από τους δανειστές μας. Ομως νομίζω ότι οι διαπραγματεύσεις τον επόμενο χρόνο θα επικεντρωθούν μάλλον στο ζήτημα του χρέους και των όρων εξόδου από το πρόγραμμα.
• Μετά την πρώτη δοκιμαστική έξοδο στις αγορές, θεωρείτε ότι οι επόμενες που θα ακολουθήσουν θα είναι περισσότερο πετυχημένες;
Η έξοδος του Ιουλίου ήταν μια θετική εξέλιξη. Η επιτυχία της είναι δεδομένη με βάση και τη μέχρι τώρα πορεία του ομολόγου. Το τελικό ζητούμενο, όμως, είναι οι όροι δανεισμού να βελτιώνονται από έξοδο σε έξοδο, ώστε τον Αύγουστο του 2018 να έχουν διαμορφωθεί οι όροι για την οριστική ανάκτηση της πρόσβασης του ελληνικού Δημοσίου στις αγορές χρήματος.
• Με την τυπική ολοκλήρωση του Μνημονίου σε ένα χρόνο από τώρα, με ποιο τρόπο θα γίνει η χρηματοδότηση της χώρας; Θα έχουμε καταφέρει ώς τότε να μπορούμε να δανειζόμαστε με ικανοποιητικά επιτόκια από τις αγορές ή θα χρειαστεί και νέο πρόγραμμα;
Σας είπα και προηγουμένως ότι αυτός είναι ο στόχος και το ζητούμενο. Οι εξελίξεις δείχνουν ότι πρόκειται για μια απολύτως ρεαλιστική προοπτική. Και ο πρωθυπουργός δήλωσε με σαφήνεια ότι θέλουμε και μπορούμε να επιτύχουμε μια καθαρή έξοδο από το πρόγραμμα.
• Κατηγορείτε με σφοδρότητα τη Ν.Δ., υποστηρίζοντας ότι βρίσκεται σε στρατηγικό αδιέξοδο, ότι έχει νεοφιλελεύθερη ατζέντα και ότι εκφράζει ακροδεξιά ρητορική. Παρ’ όλα αυτά, σε όλες τις δημοσκοπήσεις το κόμμα του Κυριάκου Μητσοτάκη προηγείται. Μήπως η ανάγνωσή σας για την αξιωματική αντιπολίτευση είναι λανθασμένη; Γυρίζει το «παιχνίδι» την ώρα της κάλπης;
Η Ν.Δ. έχει εξελιχτεί εδώ και αρκετά χρόνια σε ένα πολιτικό υβρίδιο επιθετικού εθνικισμού, αυταρχικού κρατισμού και φονταμενταλισμού της αγοράς. Τα δύο πρόσωπα των αντιπροέδρων της Ν.Δ. δεν αποτελούν αντίφαση, αλλά συμβολίζουν ακριβώς τη συγχώνευση αυτών των δύο πολιτικών παραδόσεων: το νεοφιλελεύθερο όραμα του κυρίου Χατζηδάκη βρίσκει το άλλο του μισό στην ακροδεξιά εξαλλοσύνη του κυρίου Γεωργιάδη.
Και η αντιπολιτευτική τακτική του κυρίου Μητσοτάκη συμπυκνώνει ακριβώς αυτή την τετελεσμένη μετατόπιση και μετάλλαξη. Η Ν.Δ., λοιπόν, εκφράζει υπαρκτές δυνάμεις της ελληνικής κοινωνίας κατά τον ίδιο τρόπο που και ο ΣΥΡΙΖΑ εκφράζει άλλες δυνάμεις που κινούνται στην απολύτως αντίθετη κατεύθυνση. Και κάτι ακόμα: ήταν απολύτως βέβαιη η μετάλλαξη αυτή της Νέας Δημοκρατίας ακριβώς λόγω της ανόδου της Αριστεράς.
Το προσωπείο του πολιτισμένου φιλελευθερισμού και της κεντροδεξιάς συναίνεσης πέφτει πάντοτε όταν απειλούνται τα συμφέροντα του συστήματος εξουσίας. Στην κάλπη, λοιπόν, θα αναμετρηθούν δύο κόσμοι. Και είμαι βέβαιος ότι ο κόσμος της Αριστεράς, παρά τις απογοητεύσεις ή ακόμα και την πρόσκαιρη ματαίωση που βίωσε, θα ξανακερδίσει, όπως και τον Σεπτέμβρη του 2015.
• Ισχύει ακόμη η θέση ότι θα εξαντλήσετε την τετραετία; Πολλοί προβλέπουν ότι το 2018 θα είναι εκλογικό έτος…
Πολλοί προέβλεπαν εκλογές το 2016, το 2017, τώρα, το 2018. Η κυ βέρνηση θα εξαντλήσει την τετραετία.
• Το κυβερνητικό σχήμα, ειδικά μετά τη νέα πολιτική φάση που εγκαινιάστηκε με την ολοκλήρωση της β’ αξιολόγησης, χρειάζεται διορθωτικές κινήσεις, ώστε τα κατάλληλα πρόσωπα να υπηρετήσουν καλύτερα τις πολιτικές της επόμενης ημέρας;
Το κυβερνητικό σχήμα υπηρετεί με τον καλύτερο δυνατό τρόπο τους συλλογικούς στόχους: την εμπέδωση της σταθερότητας και του κλίματος εμπιστοσύνης, την προσέλκυση επενδύσεων, την προστασία της μισθωτής εργασίας, την κοινωνική προστασία, τη στήριξη των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων, την ενίσχυση της καινοτομίας, την τόνωση της απασχόλησης. Τα υπόλοιπα είναι ζητήματα που τα κρίνει ο πρωθυπουργός.
• Γύρω από την υπόθεση Βαρουφάκη, η κυβέρνηση έδωσε την εντύπωση ότι υποβαθμίζει τις αποκαλύψεις και δεν επιθυμεί να συζητήσει όσα ήρθαν στο φως. Γιατί δεν έχει νόημα, όπως είπατε, μια εξεταστική, να μάθει ο κόσμος τι έγινε εκείνο το εξάμηνο;
Μπορεί η κυβέρνηση να έδωσε σε εσάς αυτή την εντύπωση. Εγώ καμία αποκάλυψη δεν είδα. Διάβασα κάποια κουτσομπολιά που δεν αφορούν κανέναν άλλον εκτός από τους συντάκτες των παραπολιτικών των εφημερίδων.
Για να σοβαρευτούμε λοιπόν: όλος ο κόσμος γνωρίζει τι έγινε το πρώτο εξάμηνο του 2015. Ο ελληνικός λαός και η ελληνική κυβέρνηση δώσαμε μια μάχη για τον τερματισμό των προγραμμάτων λιτότητας σε συνθήκες χρηματοπιστωτικής ασφυξίας και ανελέητων εκβιασμών.
Και η μάχη αυτή κρίθηκε στο πεδίο των πολιτικών συσχετισμών και όχι στο πεδίο των εξυπνακισμών, της συνωμοσίας και του κουτσομπολιού, στο οποίο την υποβιβάζει ο κ. Βαρουφάκης, παίζοντας, εκών άκων, το παιχνίδι της Ν.Δ.
• Προσφιλής κριτική της αντιπολίτευσης προς την κυβέρνηση είναι ότι «ο ΣΥΡΙΖΑ μάς μετατρέπει σε Βενεζουέλα». Πέρα από αυτό, πώς κρίνετε τα γεγονότα στη χώρα της Λατινικής Αμερικής;
Είναι πράγματι πολύ ενδιαφέρουσα αυτή η συζήτηση για την υποτιθέμενη λατινοαμερικανοποίηση της πολιτικής ζωής. Η αλήθεια όμως είναι ότι αυτού του τύπου η πόλωση και ο διχασμός επέρχονται συνήθως όχι εξαιτίας κάποιου προπατορικού αυταρχισμού της Αριστεράς αλλά ακριβώς για τον αντίθετο λόγο. Πότε απείλησε η Αριστερά τη δημοκρατία στον δυτικό κόσμο;
Είναι η Δεξιά και οι εκπρόσωποι του συστήματος εξουσίας που ρίχνουν τα προσωπεία της συναίνεσης και του ευγενικού φιλελευθερισμού και οδηγούν την κατάσταση στα άκρα όταν απειλούνται ευθέως τα συμφέροντά τους από την άνοδο φιλεργατικών και φιλολαϊκών κυβερνήσεων στην εξουσία.
Η πολιτική ιστορία της Λατινικής Αμερικής αλλά και της δυτικής Ευρώπης του 20ού αιώνα βρίθει παραδειγμάτων: από τον ισπανικό και τον ελληνικό εμφύλιο, μέχρι το πραξικόπημα στη Χιλή, την ελληνική χούντα και τη στρατηγική της έντασης στην Ιταλία τη δεκαετία του ‘70. Τώρα, για την κατάσταση στη Βενεζουέλα, τα πράγματα είναι πολύ πιο περίπλοκα απ’ όσο φαίνονται.
Δεν θα έσπευδα να βγάλω αβίαστα συμπεράσματα. Το βέβαιον είναι ότι κανείς, εκτός από τους αντιδραστικούς, δεν κερδίζει από τον βαθύ διχασμό, και τόσο η Ευρώπη όσο και οι διεθνείς οργανισμοί οφείλουν να παίξουν ενεργό ρόλο για την υπέρβαση της πολιτικής κρίσης.
• Σχετικά με το κόμμα, τον ΣΥΡΙΖΑ, έχει μετατραπεί σε ένα κόμμα της Κεντροαριστεράς; Η κυβερνητική εξουσία δεν έχει αλλοιώσει τα αριστερά χαρακτηριστικά του;
Ο ΣΥΡΙΖΑ πέρασε διά πυρός και σιδήρου από τη στιγμή της εκλογικής νίκης του τον Ιανουάριο του 2015. Απέκτησε κυβερνητική εμπειρία σε εξαιρετικά δύσκολες και εχθρικές συνθήκες, πράγμα αναμενόμενο, έδωσε και δίνει μάχες, έκανε και κάνει συμβιβασμούς, αλλά πάντοτε λειτουργεί με γνώμονα τα συμφέροντα της μισθωτής εργασίας και της κοινωνικής πλειοψηφίας.
Ο στρατηγικός μας ορίζοντας παραμένει ο ίδιος και δεν περιορίζεται στις κοινοτοπίες του φιλελευθερισμού· είναι ο ορίζοντας της ισοελευθερίας που αποτελεί το κατεξοχήν πρόταγμα της Αριστεράς.
• Εσείς, από γραμματέας της Νεολαίας του ΣΥΝ είστε σήμερα ένας από τους στενότερους συνεργάτες του πρωθυπουργού και ο κυβερνητικός εκπρόσωπος. Η εξέλιξη αυτή σε ποιο βαθμό έχει αλλάξει τις πολιτικές σας πεποιθήσεις;
Οι πολιτικές μου πεποιθήσεις είναι αυτές που ήταν πάντοτε. Αυτό που αλλάζει κάθε φορά είναι το ερώτημα που τίθεται από τη συγκυρία και από τον κοινωνικό συσχετισμό. Σήμερα αυτό το ερώτημα συνοψίζεται στο εξής: πρέπει η Αριστερά να δώσει τη μάχη για την έξοδο από τη συνθήκη της επιτροπείας με όρους προστασίας της μισθωτής εργασίας από τη θέση της κυβέρνησης με όποιους συμβιβασμούς αυτό συνεπάγεται;
Ή είναι προτιμότερη η απόσυρση από την κεντρική πολιτική αντιπαράθεση με τη Δεξιά και τον φιλελευθερισμό και ο αυτοπεριορισμός σε σημειακές ή θεματικές παρεμβάσεις ταυτοτικού χαρακτήρα για να μη στιγματιστεί η καταγωγική και φαντασιακή μας καθαρότητα; Εγώ επέλεξα το πρώτο και θα κριθώ για την επιλογή όπως όλοι μας.