Πολύ μεγάλες διαστάσεις έχει πάρει φέτος το πρόβλημα με τις χιλιάδες τσούχτρες – μέδουσες σε ελληνικές θάλασσες και ειδικότερα σε παραλίες νησιών του Ιονίου, του Αμβρακικού κόλπου, αλλά και του Αιγαίου. (Βλέπε χάρτη πιο κάτω). Φέτος το πρόβλημα είναι έντονο από νωρίς, μήνα Μάιο 2022, αφορά τις μωβ τσούχτρες και εντοπίζεται στις ακτές της Κέρκυρας, της Ζακύνθου, σε Παξούς, Αντίπαξους αλλά και στον Αμβρακικό κόλπο (Αμφιλοχία, Πρέβεζα). Επίσης νέες αναφορές για μωβ τσούχτρες και σε παραλίες του Ευβοϊκού και του Αργοσαρωνικού, σχεδόν σε όλη την Εύβοια, όπως και σε Αγκίστρι, Αίγινα, Σπέτσες, Νέα Πέραμο, Αγίους Θεοδώρους, Σαλαμίνα, Κινέττα, Σπέτσες, Βούλα, Βουλιαγμένη, Ανάβυσσο, Καβούρι, Πειραιά, Ζέα, Αγία Μαρίνα Αττικής, Κύθηρα, Πύλο Μεσσηνίας, Πόρτο Κάγιο Λακωνίας, Λουτρά Ωραίας Ελένης, Κόρινθο, Ίσθμια, Κεχριές, Σέριφο, Σκόπελο, Κύθνο, Τζια (Κέα), καθώς και σε άλλα νησιά του Αιγαίου.
Τελευταία ενημέρωση: Σάββατο 18 Ιουνίου 2022, 20:05
Ειδικοί πάντως αναφέρουν ότι το φαινόμενο θα είναι παροδικό στις ανωτέρω περιοχές (για 2-4 ημέρες max.) και δεν συγκρίνεται με το πρόβλημα που είχε δημιουργηθεί προ ετών στο Λουτράκι όταν οι τσούχτρες είχαν “εγκατασταθεί” στον βυθό του Κορινθιακού για 2-3 χρόνια. Εκεί ευθυνόταν και η γεωγραφία της περιοχής καθώς ήταν δύσκολο να παρασυρθούν από ρεύματα που αντιθέτως υπάρχουν στο Ιόνιο και το Αιγαίο. Πάντως, εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής και της υπεραλίευσης, το φαινόμενο με τις μωβ τσούχτρες είναι πιθανόν να εμφανιστεί σχεδόν σε όλη της Ελλάδα.
Δείτε πιο κάτω το χάρτη μεδουσών καθώς και πρώτες βοήθειες για το τσίμπημα τσούχτρας.
Pelagia noctiluca, από τα πιο επικίνδυνα είδη μεδουσών στη Μεσόγειο
Τι προκαλεί το τσίμπημα:
▪ πόνος σαν κάψιμο 😖
▪ κοκκίνισμα
▪ ναυτία 🤢
▪ πτώση πίεσης κ.α.
Αναλυτικά οι καταγραφές για Μωβ Τσούχτρες το 2022:
Ιανουάριος 2022: Η μωβ μέδουσα εντοπίζεται μεταξύ άλλων από παρατηρητές σε Πόρτο Ράφτη και Κρήτη
Μάρτιος 2022: Υπάρχουν καταγραφές για τον Σαρωνικό κόλπο, την Κεντρική Μακεδονία και την Περιφέρεια της Πελοποννήσου.
Απρίλιος 2022: Στις 15/4 εμφανίζεται στη Σαμοθράκη. Καταγραφές υπάρχουν για τον Πειραιά, το Αγκίστρι και τη Ζάκυνθο.
Μάιος 2022: Οι καταχωρήσεις αυξάνονται. Σαρωνικός, Πελοπόννησος, Παξοί, Νέα Πέραμος, Βουλιαγμένη, Αγκίστρι, Κεφαλονιά, Χαλκιδική, και Σπέτσες.
Ιούνιος 2022: Αγκίστρι, Αίγινα, Σπέτσες, Νέα Πέραμο, Αγίους Θεοδώρους, Σαλαμίνα, Κινέττα, Σπέτσες, Βούλα, Βουλιαγμένη, Ανάβυσσο, Καβούρι, Πειραιά, Ζέα, Αγία Μαρίνα Αττικής, Κύθηρα, Πύλο Μεσσηνίας, Πόρτο Κάγιο Λακωνίας, Λουτρά Ωραίας Ελένης, Κόρινθο, Ίσθμια, Κεχριές, Σέριφο, Σκόπελο, Κύθνο, Τζια (Κέα) κ.α.
Δείτε εδώ αναλυτικά τη λίστα με τις εμφανίσεις μεδουσών. Προσοχή. Στον χάρτη της εφαρμογής εμφανίζονται και αποτελέσματα με εμφανίσεις μεδουσών από προηγούμενα χρόνια (πχ σε παραλίες της Χαλκιδικής). Για να βεβαιωθείτε κάντε κλικ πάνω στο σημάδι της κάθε περιοχής και θα εμφανιστεί η ημερομηνία που εμφανίστηκε η τσούχτρα (μέδουσα).
Θυμίζουμε ότι πέρυσι το πρόβλημα ήταν έντονο στις ακτές του Παγασητικού, του Πηλίου, της Χαλκιδικής, στις Σποράδες (Σκόπελος, Αλόννησος, Σκύρος) και σε άλλα νησιά όπως η Άνδρος κ.α. Θυμόμαστε από το 2016 ότι ανάλογο πρόβλημα στον Κορινθιακό διάρκεσε για 3 τουλάχιστον έτη. Το πρόβλημα τότε οφειλόταν στα θαλάσσια ρεύματα, αλλά εξαιτίας της υπεραλίευσης άλλων ψαριών που έτρωγαν τις τσούχτρες.
Τώρα εκτός από τις ακτές της Μαγνησίας και της Χαλκιδικής, τσούχτρες εμφανίστηκαν, στον κόλπο της Καβάλας, της κεντρικής και νότιας Ευβοίας, της Τζιας και της Αργολίδας.
Να σημειωθεί ότι πριν μέρες στις ακτές του ανατολικού Πηλίου και τώρα στη Χαλκιδική είχε εμφανιστεί και αφρός. Η θάλασσα μας προειδοποιεί για το τι θα ακολουθήσει τις επόμενες χρονιές λένε ειδικοί με αφορμή την εμφάνιση μεδουσών, φυσαλίδων και αφρού σε πολλές παραλίες της χώρας.
Τώρα εκτός από τις ακτές της Μαγνησίας και της Χαλκιδικής, τσούχτρες εμφανίστηκαν, στον κόλπο της Καβάλας, της κεντρικής και νότιας Ευβοίας, της Τζιας και της Αργολίδας.
Να σημειωθεί ότι πριν μέρες στις ακτές του ανατολικού Πηλίου και τώρα στη Χαλκιδική είχε εμφανιστεί και αφρός. Η θάλασσα μας προειδοποιεί για το τι θα ακολουθήσει τις επόμενες χρονιές λένε ειδικοί με αφορμή την εμφάνιση μεδουσών, φυσαλίδων και αφρού σε πολλές παραλίες της χώρας.
Ο καθηγητής Θαλάσσιας Βιοποικιλότητας και πρόεδρος του Τμήματος Γεωπονίας Ιχθυολογίας και Υδάτινου Περιβάλλοντος του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, κ. Δημήτρης Βαφείδης, κάνει λόγο για άκρως φυσιολογική πληθυσμιακή έκρηξη μεδουσών στον Παγασητικό όπως και σε άλλες ακτές της χώρας μας. Η ζέστη, η άπνοια και η παρουσία οργανικού υλικού είναι οι τρεις παράγοντες όπως τονίζει ο καθηγητής.
Από τον Ιούνιο έχουν εμφανιστεί σε παραλίες πάρα πολλές μέδουσες. Η πολυπληθής εμφάνιση και παρουσία των μεδουσών είναι δεδομένη σε πολλούς κόλπους και όχι μόνο στον Παγασητικό. «Αυτήν την περίοδο έχουμε μια πληθυσμιακή έκρηξη η οποία είναι δεδομένη. Αυτές οι πληθυσμιακές εκρήξεις δεν είναι ασυνήθιστες και συμβαίνουν σε διάφορες περιοχές της Ελλάδας, μεταξύ αυτών και στον Παγασητικό. Έχει συμβεί στον κόλπο της Καβάλας, στον Θερμαϊκό, στον Στρυμωνικό, στον Αμβρακικό, και σε άλλες πολλές περιοχές», εξήγησε ο κ. Βαφείδης.
Ο καθηγητής τονίζει ότι φέτος οι τσούχτρες (μέδουσες) εμφανίστηκαν πιο νωρίς από τον προβλεπόμενο μήνα Αύγουστο, ενώ ανάλογα με τα ρεύματα μεταφέρονται και σε άλλες περιοχές. Τώρα όπως γνωρίζουμε βρίσκονται στην Μηλίνα, στην Άφησσο (σ.σ. παραλίες του νοτίου Πηλίου).
Σε συνέντευξη του στο Ράδιο ΕΝΑ, ο καθηγητής αναφέρει χαρακτηριστικά: «Πρέπει να καθησυχάσουμε τον κόσμο, καθώς είναι ένα φαινόμενο που παρατηρείται κάθε χρόνο. Το φαινόμενο θα εξαφανιστεί μόλις οι θερμοκρασίες αλλάξουν και μόλις αρχίσει η έντονη δράση των κυμάτων. Θέλει βέβαια προσοχή γιατί αυτοί οι οργανισμοί φέρουν τα κνηδοκύτταρα, τα κύτταρα αυτά δηλαδή, που, αν ερεθιστούν μηχανικά ή χημικά, εκτοξεύουν μικροακόντια τα οποία μεταφέρουν τοξίνες και οι οποίες σε μικρό ή μεγάλο βαθμό μπορούν να προκαλέσουν φλεγμονές», δηλώνει, αναφερόμενος στον τρόπο που δρουν ως οργανισμοί αλλά και στο πώς επηρεάζονται οι άνθρωποι. «Δεν είναι περαιτέρω επικίνδυνο το φαινόμενο, καθώς τα δικά μας είδη δεν φέρουν ιδιαίτερα δραστικές τοξίνες όπως άλλα είδη του Ατλαντικού ή του Ειρηνικού», σημειώνει.
Τέλος αναφέρθηκε και στο φαινόμενο που παρατηρείται οι λουόμενοι να βγάζουν τις μέδουσες από τη θάλασσα, λέγοντας ότι «είναι λάθος να πιστεύουμε ότι βγάζοντας μερικές εκατοντάδες ατόμων από τη θάλασσα θα αλλάξει η πληθυσμιακή κατανομή». Κλείνοντας τόνισε ότι είναι ένα φαινόμενο που θα το δούμε και του χρόνου.
Προσοχή στις μωβ μέδουσες
Τώρα, την προσοχή των λουόμενων για τις μωβ μέδουσες εφιστά το Ελληνικό Παρατηρητήριο Βιοποικιλότητας τονίζοντας ότι όταν τις βλέπουμε, δεν μπαίνουμε στη θάλασσα. Οι μωβ μέδουσες θεωρούνται από τα πιο επικίνδυνα είδη μεδουσών στην Μεσόγειο και το τσίμπημα τους είναι επώδυνο λόγω της νευροτοξίνης που έχουν.
Προσοχή δεν χρειάζεται πανικός, αλλά όταν βλέπετε τέτοιες περιπτώσεις δεν μπαίνουμε στην θάλασσα. Ειδάλλως η μόνη εγγύηση είναι η επίσκεψη στο νοσοκομείο μετά αγωγή με χάπια και κρέμες (ότι σας πει ο γιατρός) και σημάδια που θα τα έχετε ακόμα και μήνες. Το είδος είναι η μωβ μέδουσα – Pelagia noctiluca. Όταν είναι νεαρές έχουν καφέ χρώμα και όταν είναι ενήλικες έχουν μωβ χρώμα. Οι μεγαλύτεροι θηρευτές της μωβ μέδουσας είναι η Δερματοχελώνα, η χελώνα Καρέτα καρέτα, ο Τόνος, ο Ξιφίας και το Φεγγαρόψαρο.Εντοπίζεται σε βάθη από 0 μέχρι 1600 μέτρα. Μέγιστο μήκος τα 10 εκατοστά σε διάμετρο και το μήκος των πλοκαμιών μπορεί να φτάσει μέχρι 10 μέτρα. Κυρίως τρέφεται με σάλπες, διάφορα χιτωνοφόρα, πλακτονικά καρκινοειδή και αυγά ψαριών.
Μια άλλη μέδουσα (τσούχτρα) που βρίσκουμε συχνά στις ελληνικές ακτές είναι η Cotylorhiza tuberculata, επίσης γνωστή ως μεσογειακή μέδουσα. Βρίσκεται συνήθως στη Μεσόγειο Θάλασσα, το Αιγαίο Πέλαγος και την Αδριατική Θάλασσα. Εντοπίζεται σε βάθη από 0 μέχρι 7 μέτρα. Μέγιστο μήκος τα 40 εκατοστά σε διάμετρο. Κυρίως τρέφεται με πλαγκτόν. Είναι λιγότερο επικίνδυνη από την μωβ μέδουσα.
Τσίμπημα τσούχτρας – πρώτες βοήθειες
Σε περίπτωση που σας τσιμπήσει τσούχτρα αν δεν έχετε μαζί σας αμμωνία υγρή, καθαρίστε την πάσχουσα περιοχή άμεσα με ξύδι ή μπορείτε να χρησιμοποιήσετε άμμο καθαρή ή φύκια της θάλασσας, τοποθετώντας επί δεκάλεπτο ένα στρώμα στο σημείο του τσιμπήματος. Διαφορετικά θαλασσινό νερό (όχι εμφιαλωμένο ή βρύσης).
Αμέσως μετά ξύστε δυνατά την περιοχή του τσιμπήματος με κάτι σκληρό (όπως η πιστωτική κάρτα ή ένα καθαρό ξύλο). Τα πλοκάμια της μέδουσας (τσούχτρας) έχουν βεντούζες με δηλητήριο το οποίο κολλάει πάνω στο ανθρώπινο δέρμα και βγάνει πολύ δύσκολα. Γι’ αυτό χρειάζεται καλό καθάρισμα της περιοχής. Μετά θα πρέπει να σας δει κάποιος γιατρός γιατί κατά πάσα πιθανότητα θα χρειαστεί να λάβετε αντιβίωση (ειδικά αν σας έχει τσιμπήσει μέδουσα). Υπάρχουν περιπτώσεις που τσίμπησε μέδουσα κολυμβητή σε παραλία της Αττικής και η πάσχουσα περιοχή πρήστηκε αμέσως μετά το τσίμπημα και μετά από μια εβδομάδα πρήστηκε ξανά.
Σε περίπτωση που τσιμπήσει μέδουσα ένα παιδί θα πρέπει άμεσα να μεταβεί σε νοσοκομείο ή κέντρο υγείας.
Η επαφή με τις τσούχτρες σπάνια μπορεί να προκαλέσει σοβαρά προβλήματα ιδιαίτερα σε αλλεργικά άτομα. Το τσίμπημά τους είναι από δυσάρεστο έως επώδυνο, γεγονός που οφείλεται στο υγρό που απελευθερώνεται αντανακλαστικά από το σώμα της τσούχτρας όποτε έρχεται σε επαφή με κάποιον άλλον οργανισμό. Το υγρό αυτό σκοπό έχει είτε να προστατεύσει την τσούχτρα από τους εχθρούς της είτε να παραλύσει τη λεία της (πλαγκτόν και άλλοι μικροί θαλάσσιοι οργανισμοί).
• Τα τσιμπήματα των «ελληνικών» μεδουσών δεν είναι θανατηφόρα. Ωστόσο, το τσίμπημα κάποιων μεδουσών προκαλεί οξύ πόνο και μπορεί να προκαλέσει αναφυλαξία. Για το λόγο αυτό, όταν αλλεργικά άτομα τσιμπηθούν από τσούχτρα, θα πρέπει να βγουν αμέσως έξω από το νερό, προς αποφυγή πνιγμού.
• Για τα τσιμπήματα ενός συγκεκριμένου είδους μέδουσας, μπορεί να τοποθετηθεί ξίδι στην πληγή. Εναλλακτικά, μπορεί να χρησιμοποιηθεί και νερό της θάλασσας αν δεν είναι άμεσα διαθέσιμο το ξίδι.
• Δε θα πρέπει να χρησιμοποιείται φρέσκο νερό, γιατί η αλλαγή της ωσμωτικής τονικότητας μπορεί να απελευθερώσει επιπλέον δηλητήριο. Για τον ίδιο λόγο θα πρέπει να αποφεύγεται ο κνησμός του τραύματος, η χρήση οινοπνεύματος, αμμωνίας και παρόμοιων ουσιών. Ένα ζεστό μπάνιο μπορεί επίσης να βοηθήσει, με εξαίρεση την περίπτωση υποθερμίας.
• Η αφαίρεση των πλοκαμιών μπορεί να γίνει με το χέρι, με τη χρήση ειδικών γαντιών. Έπειτα από την αφαίρεση μεγάλων κομματιών από μέδουσες, στο τραύμα μπορεί να μπει αφρός ξυρίσματος και με την άκρη ενός μαχαιριού, με ένα ξυράφι να αφαιρεθούν όλα τα εναπομείναντα κνιδοκύτταρα.
• Εκτός από τη χορήγηση πρώτων βοηθειών, για να μειωθεί ο κνησμός, μπορούν να χορηγηθούν αντιισταμινικές ουσίες στον ασθενή. Οδοντόκρεμα με σόδα και πάγος εναλλακτικά μπορούν επίσης να χρησιμοποιηθούν για την απομάκρυνση του δηλητηρίου. Οι αλλεργικοί πρέπει πάντα να έχουν μαζί τους μια ένεση αδρεναλίνης ή κορτιζόνης, ανάλογα με τις υποδείξεις του γιατρού.
Τα συμπτώματα σε περίπτωση επαφής με μέδουσα μπορεί να είναι:
Πόνος σαν κάψιμο, πολλές φορές έντονο κοκκίνισμα του δέρματος, και σε μερικές περιπτώσεις εμφάνιση σε μέρος του δέρματος το αποτύπωμα της μέδουσας που μας κέντρισε.
Άλλα συμπτώματα μπορεί να είναι επίσης: Ναυτία, πτώση πίεσης, ταχυκαρδία, κεφαλαλγία, εμετός, διάρροια, σπασμός των βρόγχων, δύσπνοια.
Σε περίπτωση εμφάνισης συστηματικών συμπτωμάτων (σπάνια) όπως : υπόταση , βράχος φωνής , εισπνευστικός συριγμός, γενικευμένο αγγειοοίδημα – εκτεταμένο κνιδωτικό εξάνθημα,διαταραχές επιπέδου επικοινωνίας – συνείδησης , έμετος, είναι επιβεβλημένη η άμεση διακομιδή του ασθενούς στο νοσοκομείο.
Χάρτης Καταγραφών με Μέδουσες στην Ελλάδα για το 2021 (Jellyfish Map in Greece 2021)
Πατήστε το + για μεγέθυνση του χάρτη και πλοηγηθείτε με το πατημένο το αριστερό κλικ του mouse ή με τα 2 δάκτυλα αν βλέπετε από κινητό τηλέφωνο.
Ο χάρτης ανανεώνεται σε τακτά χρονικά διαστήματα.
Χρήσιμες συμβουλές σε περίπτωση που σας τσιμπήσει μέδουσα:
1. Απομακρύνετε τα τυχόν κολλημένα στο σώμα σας πλοκάμια. Όχι όμως με γυμνά χέρια, διότι αυτό θα οδηγήσει σε κόλλημα των πλοκαμιών στα χέρια και μεταφορά του ερεθισμού εκεί.
2. Ξεπλύνετε την περιοχή του τσιμπήματος με άφθονο θαλασσινό νερό. Αν δεν υπάρχει καλύτερος τρόπος, γεμίστε τη χούφτα σας με άμμο και τρίψτε το σημείο του σώματος που είναι κολλημένα τα πλοκάμια της τσούχτρας. Μη χρησιμοποιείτε γλυκό νερό, διότι μπορεί να ενεργοποιήσει κεντριά που έχουν μείνει στο δέρμα.
3. Τοποθετείστε στο σημείο του τσιμπήματος πάγο ή κρύες κομπρέσες. Αυτό περιορίζει τα τοπικά φαινόμενα από το δέρμα.
4. Αλείψτε την πάσχουσα περιοχή με κορτιζονούχο κρέμα. Περιορίζει την τοπική φλεγμονώδη αντίδραση και ανακουφίζει γρήγορα από το τσούξιμο και την φαγούρα. Αν δεν υπάρχει τέτοια κρέμα, χρησιμοποιείστε κομπρέσες με ξυδόνερο (1 μέρος ξύδι και 3 νερό). Έτσι αντιμετωπίζονται η φαγούρα και το τσούξιμο.
5. Πάρτε κάποιο χάπι αντισταμινικό. Με το χάπι αντιμετωπίζονται συστηματικότερα τα συμπτώματα. Η ανάγκη για χάπια τέτοιου είδους είναι μεγαλύτερη όσο μεγαλύτερη είναι η έκταση του προσβληθέντος δέρματος.
6. Τέλος αν τα συμπτώματα είναι έντονα και ιδιαίτερα αν δεν υποχωρούν μετά την εφαρμογή των τοπικών μέτρων, μπορεί να χρειασθεί κάποια ένεση κορτιζόνης. Σε αυτή την περίπτωση πρέπει οπωσδήποτε να πάτε στο νοσοκομείο ή να επισκεφθείτε κάποιο Κέντρο Υγείας.
Να σημειώσουμε τέλος πως όταν ο καιρός είναι βόρειος, βορειοανατολικός στο Σαρωνικό, να κολυμπάτε μόνο από το Σούνιο μέχρι τη Βουλιαγμένη, ενώ όταν είναι βορειοδυτικός ή νότιος, τότε οι βόρειες περιοχές από το Δασκαλειό μέχρι τον Ωρωπό είναι απαλλαγμένες από τσούχτρες.
Διαβάστε επίσης: Γιατί φέτος έχουμε τσούχτρες και βλέννη (αφρό) στις ελληνικές θάλασσες;
