Με τις ψήφους της ΝΔ έγινε δεκτό το νομοσχέδιο του υπουργείου Δικαιοσύνης για την πολιτική δικαιοσύνη. Υπέρ της αρχής του νομοσχεδίου ψήφισε η ΝΔ. Καταψήφισαν τα κόμματα της αντιπολίτευσης και αντίστοιχη στάση τήρησαν και στο άρθρο για την εισαγωγή της πιλοτικής δίκης στον Άρειο Πάγο.
Η εισαγωγή της πιλοτικής δίκης στην πολιτική δικαιοσύνη είναι κεντρική πολιτική επιλογή, ανέφερε ο υπουργός Δικαιοσύνης Κώστας Τσιάρας λίγο προτού ολοκληρωθεί η συζήτηση του νομοσχεδίου. Ο υπουργός επισήμανε ότι σήμερα, δέκα χρόνια μετά την εισαγωγή της πιλοτικής δίκης στη διοικητική δικαιοσύνη, μιλάμε για έναν απολύτως επιτυχημένο θεσμό, αν και όταν θεσπίστηκε είχε προκαλέσει αντιδράσεις, όπως σήμερα προκαλεί αντιδράσεις η εισαγωγή της πρότυπης δίκης στην πολιτική δικαιοσύνη.
“Πρόθεση της κυβέρνησης είναι να ολοκληρώσει το μεταρρυθμιστικό πρόγραμμα στη δικαιοσύνη, το οποίο θα δώσει τη δυνατότητα να αντιμετωπιστούν οι πολλές παθογένειες και κυρίως θα εκπέμψει ένα σταθερό μήνυμα προς την κοινωνία και τους πολίτες ότι πρέπει να αισθάνονται ασφαλείς, από τη λειτουργία της Δικαιοσύνης”, είπε ο Κώστας Τσιάρας και απευθύνθηκε στα κόμματα της αντιπολίτευσης λέγοντας: “αλήθεια, η πιλοτική δίκη είναι για να εξυπηρετηθούν οι τράπεζες και τα funds; Δηλαδή, ο απλός πολίτης που ταλαιπωρείται για μια και πλέον δεκαετία, μέχρι να πάρει μια απόφαση, σε τρία διαφορετικά επίπεδα της δικαιοσύνης, δεν εμπίπτει στο πεδίο του δικού σας ενδιαφέροντος; Η πιλοτική δίκη είναι υπέρ των αδύναμων και των ευάλωτων συμπολιτών μας”.
Η δικαιοσύνη δεν είναι χώρος μικροπολιτικής αντιπαράθεσης, είπε ο κ. Τσιάρας για να τονίσει ότι η δικαιοσύνη είναι ο χώρος που όλοι πρέπει να προστρέξουν με σοβαρότητα και μετριοπάθεια και με ευθύνη ώστε και οι πολίτες να λάβουν το μήνυμα ότι πρέπει να αισθάνονται ασφαλείς.
Το μεγαλύτερο πρόβλημα και η μεγαλύτερη παθογένεια στον χώρο της δικαιοσύνης είναι η καθυστέρηση στην απονομή της, είπε ο Κώστας Τσιάρας για να υπογραμμίσει ότι η πιλοτική δίκη θα αντιμετωπίσει μερικώς το πρόβλημα. Σχολιάζοντας δε τις εκτιμήσεις των κομμάτων της αντιπολίτευσης ότι επιχειρείται ασφυκτικός έλεγχος στη νομολογία για υποθέσεις που αφορούν ευρύτατες ομάδες πολιτών, ο υπουργός Δικαιοσύνης επισήμανε ότι είναι μια επιχειρηματολογία που εμφανίζει τους δικαστικούς λειτουργούς, να μην είναι σε θέση να κρίνουν και να αποφασίσουν σωστά. “Αυτό είναι πολύ επικίνδυνο. Δεν πρέπει να αφήσουμε να καλλιεργείται μια τέτοια άποψη, αν όντως θέλουμε να συμβάλλουμε προς τη σωστή λειτουργία της δικαιοσύνης”, είπε ο κ. Τσιάρας και κάλεσε τα κόμματα να διαλέξουν γιατί “δεν γίνεται οι δικαστές να επηρεάζονται από υποθέσεις του μεγάλου κεφαλαίου ή από υποθέσεις των funds και από την άλλη, οι ίδιοι δικαστές να είναι αυτοί που αποφασίζουν υπέρ των αναδρομικών στους συνταξιούχους”.
Το νομοσχέδιο “ Ταχεία πολιτική δίκη, προσαρμογή των διατάξεων της πολιτικής δικονομίας για την ψηφιοποίηση της πολιτικής δικαιοσύνης, άλλες τροποποιήσεις στον Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας και λοιπές διατάξεις του Υπουργείου Δικαιοσύνης”, εισήχθη νωρίτερα σήμερα Δευτέρα στην κρίση της Ολομέλειας της Βουλής, μετά την έγκρισή του από την αρμόδια επιτροπής της Βουλής.
Πιλοτική Δίκη
Στις συνεδριάσεις που προηγήθηκαν, στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος βρέθηκε το νοµικό καθεστώς της εισαγωγής στην πλήρη Ολοµέλεια του Αρείου Πάγου ένδικων βοηθηµάτων και µέσων που έχουν ασκηθεί ενώπιον οποιουδήποτε πολιτικού δικαστηρίου, η εισαγωγή δηλαδή της πρότυπης ή πιλοτικής δίκης στον Άρειο Πάγο, για θέματα γενικότερου ενδιαφέροντος. Η κυβέρνηση δηλώνει ότι στόχος είναι να επιταχυνθεί η απονομή της Δικαιοσύνης και να ενισχυθεί η ασφάλεια δικαίου, και υπογραμμίζει ότι με την πιλοτική δίκη επιλύονται ζητήματα, που εξαιτίας της φύσης τους προκαλούν σημαντικό αριθμό δικών, αποφεύγεται ο κίνδυνος έκδοσης αντιφατικών αποφάσεων και η διαιώνιση των δικών ενώπιον των δικαστηρίων ουσίας, με δυσμενείς συνέπειες για τους πολίτες.
Σύμφωνα με την αιτιολόγηση της διάταξης, “ με τον εισαγόμενο θεσμό της πιλοτικής δίκης επιδιώκεται η οριστική επίλυση νομικών ζητημάτων, έτσι ώστε να επιταχυνθεί η διαδικασία της απονομής της πολιτικής δικαιοσύνης και να ενισχυθεί η ασφάλεια δικαίου”. Αναφέρεται επίσης ότι “ με τον εν λόγω θεσμό, που ακολουθεί το επιτυχημένο πρότυπο της πιλοτικής δίκης στη διοικητική δικαιοσύνη, τόσο οι διάδικοι όσο και τα δικαστήρια της ουσίας έχουν την δυνατότητα να ζητήσουν με αίτημα ή με προδικαστική απόφαση, αντιστοίχως, από τριμελή επιτροπή του Αρείου Πάγου να εισαγάγει προς εκδίκαση στην πλήρη Ολομέλεια του Αρείου Πάγου οποιοδήποτε ένδικο βοήθημα ή μέσο στο οποίο τίθεται νέο δυσχερές ερμηνευτικό νομικό ζήτημα γενικότερου ενδιαφέροντος που έχει συνέπειες για ευρύτερο κύκλο προσώπων. Τη δυνατότητα εισαγωγής των ως άνω ενδίκων βοηθημάτων και μέσων στην πλήρη Ολομέλεια έχει και ο Εισαγγελέας του Αρείου Πάγου. Μετά από την επίλυση του τιθέμενου ζητήματος, η πλήρης ολομέλεια του Αρείου Πάγου παραπέμπει το ένδικο μέσο ή βοήθημα στο αρμόδιο δικαστήριο για την ολοκλήρωση της εκδίκασης της υπόθεσης”.
Κατά το στάδιο της επεξεργασίας του νομοσχεδίου στην Επιτροπή Δημόσιας Διοίκησης, Δημόσιας Τάξης και Δικαιοσύνης υπέρ τάχθηκε η ΝΔ, επιφύλαξη για την τελική τους στάση στην ολομέλεια δήλωσαν ΣΥΡΙΖΑ, Κίνημα Αλλαγής και Ελληνική Λύση, καταψήφισαν το ΚΚΕ και το ΜέΡΑ25. Τα κόμματα της αντιπολίτευσης έχουν δηλώσει ότι η κυβέρνηση “ δημιουργεί, από την πίσω πόρτα, ένα οιονεί συνταγματικό δικαστήριο, για να ελέγξει ασφυκτικά τη νομολογία σε υποθέσεις τραπεζικών δανείων, υπερχρεωμένων νοικοκυριών, εργατικών διαφορών σε μεγάλες επιχειρήσεις, συμβασιούχων”, υποθέσεων δηλαδή που απασχολούν μεγάλο κομμάτι της κοινωνίας και κυρίως τους πιο ευάλωτους πολίτες. Για το ζήτημα της πιλοτικής δίκης στον Άρειο Πάγο, τα κόμματα της αντιπολίτευσης κινήθηκαν σε κλίμα αντίστοιχο με τις επισημάνσεις που διατύπωσαν στην Επιτροπή της Βουλής, η Ολομέλεια των Δικηγορικών Συλλόγων και ο εκπρόσωπος της Ένωσης Δικαστών και Εισαγγελέων.
Ο υπουργός Δικαιοσύνης Κώστας Τσιάρας έχει δηλώσει σε όλους τους τόνους ότι η εισαγωγή της πιλοτικής δίκης στον Άρειο Πάγο είναι μεταρρύθμιση υπέρ των αδύναμων πολιτών που δεν θέλουν να ταλαιπωρούνται και να εξαντλούνται οικονομικά σε αέναες δικαστικές διαμάχες και ότι υλοποιείται η δέσμευση που ανέλαβε ο πρωθυπουργός στη ΔΕΘ με την επέκταση και στην πολιτική δικαιοσύνη “ενός επιτυχημένου θεσμού που λειτουργεί ήδη από το 2010 στη Διοικητική Δικαιοσύνη, και συμβάλλει καθοριστικά στην επιτάχυνση της απονομής της”. Η κυβερνητική πλειοψηφία έχει επίσης επισημάνει ότι η εισαγωγή της πιλοτικής δίκης στον Άρειο Πάγο δεν στερεί από κανένα δικαστή το δικαίωμα να κρίνει διαφορετικά.
Οι άγονοι πλειστηριασμοί
Στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος της συζήτησης του νομοσχεδίου για την ταχεία πολιτική δίκη έχει βρεθεί και η διάταξη για τη σταδιακή αυτόματη μείωση της τιμής σε επαναληπτικούς πλειστηριασμούς που αποβαίνουν άγονοι. “ Η διάταξη αντιμετωπίζει το φαινόμενο ελλείψεως πλειοδοτών, γεγονός που οφείλεται συχνά στην υψηλή τιμή πρώτης προσφοράς του πλειστηριαζομένου κινητού ή ακινήτου. Προβλέπεται, σε αυτή την περίπτωση, η σταδιακή μείωση της τιμής πρώτης προσφοράς εάν προηγηθούν δυο ματαιώσεις του πλειστηριασμού, και συγκεκριμένα του πλειστηριασμού που έχει οριστεί αρχικά, και του πλειστηριασμού, ο οποίος επαναλαμβάνεται σε σαράντα (40) ημέρες με την ίδια τιμή πρώτης προσφοράς”, αναφέρεται στην αιτιολόγηση της ρύθμισης και περιγράφεται ότι “ η έλλειψη πλειοδοτών υποδηλώνει ότι η τιμή πρώτης προσφοράς δεν είναι αντίστοιχη με τις υφιστάμενες συνθήκες αγοράς και ζήτησης και για τον λόγο αυτό, με σκοπό να διενεργηθεί τελικά ο πλειστηριασμός και να υπάρξει σημαντικό πλειοδοτικό ενδιαφέρον, σε συνθήκες αγοράς και υγιούς ανταγωνισμού καθιερώνεται η σε δύο στάδια περαιτέρω (αυτόματη) μείωση της τιμής πρώτης προσφοράς. Στο τρίτο αυτό στάδιο διενέργειας του πλειστηριασμού, μετά από τις δυο αρχικές ματαιώσεις, η τιμή πρώτης προσφοράς μειώνεται αυτόματα κατά είκοσι τοις εκατό (20%). Εάν και πάλι δεν υπάρξει πλειοδοτικό ενδιαφέρον, τότε η τιμή πρώτης προσφοράς μειώνεται κατά ένα επιπλέον δεκαπέντε τοις εκατό (15%)”.
“ Η ρύθμιση αυτή δεν θίγει τα δικαιώματα του καθ’ ού η εκτέλεση, ούτε και προδικάζει την τιμή στην οποία τελικά θα εκπλειστηριαστεί το πράγμα, αφού μέσω της διαδικασίας της πλειοδοσίας, σύμφωνα με το άρθρο 965 του ΚΠολΔ, και του υγιούς ανταγωνισμού, που διαμορφώνεται υπό συνθήκες διαφάνειας, υπερθεματιστής θα αναδειχθεί όποιος υποβάλλει την υψηλότερη προσφορά. Περαιτέρω, η ίδια ρύθμιση συμβάλλει στην αποσυμφόρηση των δικαστηρίων, τα οποία, υπό την προηγούμενη μορφή της διατάξεως, θα έπρεπε να διατάξουν αυτά τα ίδια τη μείωση της τιμής πρώτης προσφοράς, λαμβάνοντας υπόψη τις κρατούσες συνθήκες αγοράς. Επομένως, εισάγεται ένα αντικειμενικό κριτήριο, προσαρμογής της τιμής πρώτης προσφοράς στις συνθήκες αγοράς”, αναφέρει η αιτιολόγηση της ρύθμισης.
Τα κόμματα της αντιπολίτευσης έχουν εκφράσει τη διαφωνία τους και προειδοποιούν ότι με τη ρύθμιση αυτή δίνεται ένα πολύ ισχυρό κίνητρο στους πλειοδότες να περιμένουν την αυτόματη διόρθωση της τιμής για να πλειοδοτήσουν.
Το Επιστημονικό Συμβούλιο της Βουλής στην έκθεση του, εκφράζει τον προβληματισμό του “ κατά πόσον η θέσπιση ενός κανόνα αυτόµατης και, κατά συνέπεια, προκαθορισµένης µείωσης της τιµής προσφοράς, στη θέση του ισχύοντος καθορισµού της κατώτερης τιµής προσφοράς, περιορίζει ενδεχοµένως το δικαίωµα των διαδίκων σε έννοµη προστασία”. Σηµειώνει δε ότι, “ ταυτόχρονα µε τη θέσπιση του νέου αυτού κανόνα, απαλείφεται η δυνατότητα, που παρείχε µετά τον δεύτερο πλειστηριασµό το εν λόγω άρθρο 966, ελεύθερης εκποίησης του ακινήτου σε εκείνον υπέρ του οποίου έγινε η εκτέλεση ή σε τρίτον, µε τίµηµα που ορίζεται από το δικαστήριο”.
Με το νομοσχέδιο που εισάγεται σήμερα στην Ολομέλεια, θεσπίζονται σε μόνιμη βάση ρυθμίσεις που εφαρμόστηκαν για πρώτη φορά κατά τη διάρκεια της αναστολής λειτουργίας των δικαστηρίων, λόγω της πανδημίας, όπως η δυνατότητα κοινής δήλωσης παράστασης σε υποθέσεις που η προφορική διαδικασία είναι υποχρεωτική, η δυνατότητα λήψης ένορκης βεβαίωσης από δικηγόρο και ο οίκοθεν επαναπροσδιορισμός εκκρεμών υποθέσεων από το δικαστήριο σε περίπτωση ματαίωσης των υποθέσεων αυτών για λόγους ανωτέρας βίας.
Επίσης ενισχύεται ο ρόλος των ηλεκτρονικών μέσων στη διενέργεια διαδικαστικών πράξεων ενώπιον των δικαστηρίων, ώστε να εξοικονομείται χρόνος και δαπάνη υπέρ των πολιτών και του κράτους.