Σε 14 μήνες, στις 29 Μαρτίου 2019, το Ηνωμένο Βασίλειο θα εγκαταλείψει την Ευρωπαϊκή Ενωση. Η μπορεί και όχι. Πρώτα απ?όλα, η χώρα θα εξακολουθήσει να τηρεί τους κανόνες του ομίλου για μια μεταβατική περίοδο δύο ετών, κάτι που σημαίνει ότι το άλμα θα αναβληθεί. Οι πολύ σύνθετες συνομιλίες για τις μελλοντικές εμπορικές σχέσεις των δύο πλευρών, που υποτίθεται ότι πρέπει να ολοκληρωθούν το φθινόπωρο, δεν θα αρχίσουν πριν από τον Μάρτιο. Στη Βρετανία, και στον υπόλοιπο πλανήτη, αυτό το διάστημα επιτρέπει την έκφραση ορισμένων αμφιβολιών. Αν μέχρι πριν από μερικούς μήνες με δυσκολία ακουγόταν, σήμερα μια απαλή μουσική λέει στον βρετανικό λαό ότι η επιλογή που έκανε τον Ιούνιο του 2016 μπορεί και να μην είναι αμετάκλητη.
Μετά τον Τόνι Μπλερ και τον Νικ Κλεγκ, έχουν αρχίσει να βγαίνουν από το δάσος κι άλλοι πολιτικοί. «Αν το Brexit δεν λειτουργήσει για τις νέες γενιές, θα αποδειχθεί αφόρητο», δηλώνει η πρώην υπουργός Παιδείας Τζάστιν Γκρένινγκ, που φάνηκε να απελευθερώνεται μετά την αποπομπή της από την Τερέζα Μάι στον ανασχηματισμό των αρχών Ιανουαρίου. Ο ίδιος ο υπουργός Εξόδου από την ΕΕ, ο Ντέιβιντ Ντέιβις, είχε πει το 2012 ότι «αν μια δημοκρατία δεν μπορεί να αλλάξει γνώμη, παύει να είναι δημοκρατία».
Τη σκυτάλη πήραν οι ευρωπαίοι ηγέτες Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ και Ντόναλντ Τουσκ, που δήλωσαν ότι η πόρτα της Ενωσης παραμένει ανοιχτή. Μια μεταστροφή θα γινόταν δεκτή με καλή θέληση από το Ελυζέ. ΟΙ φιλοευρωπαίοι ηγέτες της Βρετανίας παρελαύνουν έτσι ο ένας μετά τον άλλο στις Βρυξέλλες για να ζητήσουν από τους ηγέτες της Ενωσης να κάνουν υπομονή.
Μπροστά σε αυτή την κατάσταση, οι Brexiters δεν κρύβουν την οργή τους. Ο πρώην επικεφαλής του ευρωφοβικού κόμματος Ukip Νάιτζελ Φάρατζ τάχθηκε υπέρ ενός δεύτερου δημοψηφίσματος για να σταματήσουν, όπως είπε, «οι γκρίνιες και οι κλάψες». Ο υπουργός Εξωτερικών Μπόρις Τζόνσον έχει εξομολογηθεί στους κοντινούς του ανθρώπους ότι αμφιβάλλει πως θα επιτευχθεί ο στόχος της αποχώρησης από την Ενωση. Μπροστά στις πιέσεις οικονομικών κύκλων να μείνει η Βρετανία όσο πιο κοντά μπορεί στην ΕΕ, ο Τζόνσον εκφράζει την προτίμησή του να παραμείνει η χώρα στο εσωτερικό της ευρωπαϊκής οικογένειας.
Το ίδιο μοιάζει να αρχίζει να θέλει και η κοινή γνώμη: σύμφωνα με δημοσκόπηση του ινστιτούτου YouGov που δημοσιεύτηκε στην Γκάρντιαν, το 46% των Βρετανών θα προτιμούσαν να παραμείνουν στην ΕΕ, έναντι του 42% που θέλουν να φύγουν. Τα δύο τρίτα των πολιτών θεωρούν ότι η κυβέρνηση χειρίζεται με λανθασμένο τρόπο το ζήτημα. Για πρώτη φορά φαίνεται να σχηματίζεται μια πλειοψηφία υπέρ της διεξαγωγής δεύτερου δημοψηφίσματος, παρά την κόπωση που έχει προκαλέσει όλη αυτή η συζήτηση. Εξι στους δέκα Βρετανούς θα προτιμούσαν να παραμείνουν στην ενιαία ευρωπαϊκή αγορά, όπως και τα τρία τέταρτα των βουλευτών ? αλλά η κυβέρνηση της Τερέζα Μέι το αποκλείει.
Πολλές φιλοευρωπαϊκές οργανώσεις προωθούν ένα μεγάλο φάσμα επιλογών , που ξεκινούν από το «ήπιο Brexit» και καταλήγουν στην παραμονή στην Ενωση. Οι διαδηλώσεις όμως κατά του Brexit δεν είναι καλά οργανωμένες και συγκεντρώνουν ελάχιστο κόσμο. «Το πρόβλημα του στρατοπέδου μας», αναγνωρίζει ο αντιπρόεδρος της ένωσης Open Britain Φράνσις Γκρόουβ-Ουάιτ, «είναι ότι η πλειοψηφία του πληθυσμού κλείστηκε μετά το δημοψήφισμα, θεωρώντας ότι έχουμε ήδη αποχωρήσει από την Ευρώπη ή ότι η διαδικασία αυτή είναι αναντίστρεπτη. Κανείς δεν πίστευε μέχρι πολύ πρόσφατα ότι μπορεί να υπάρξει στροφή. Το 2018 θα είναι η χρονιά της αλήθειας».
Το κοινοβούλιο, που η πρωθυπουργός είχε προσπαθήσει να μεταχειριστεί ως μια απλή αίθουσα καταγραφής, ανέκτησε τα δικαιώματά του. Χάρις στην ανταρσία έντεκα συντηρητικών βουλευτών εναντίον της κυβέρνησής τους, υιοθετήθηκε τον περασμένο μήνα μια σημαντική τροπολογία στον νόμο για την έξοδο από την ΕΕ, που δίνει στους βουλευτές την τελευταία λέξη για τη συμφωνία εξόδου που θα υπογραφεί με τις Βρυξέλλες. Ενας αριθμός φιλοευρωπαίων βουλευτών τόσο της Δεξιάς όσο και της Αριστεράς συντονίζουν τη δράση τους μέσω του WhatsApp. Ανάμεσά τους, ο Εργατικός βουλευτής Κρις Λέσλι. «Γρήγορα θα αποδειχθεί ότι η συμφωνία εξόδου θα αποτελέσει πισωγύρισμα για τη χώρα», τονίζει. «Η διατήρηση του στάτους κβο θα θεωρηθεί τότε μια λογική επιλογή. Κι αν προστεθεί μια μειοψηφία συντηρητικών που είναι έτοιμοι να συνταχθούν με την αντιπολίτευση, το κοινοβούλιο μπορεί να αναλάβει δράση. Η πρωθυπουργός μπορεί τότε να προσπαθήσει να βγει από το αδιέξοδο ζητώντας από τον πληθυσμό να εκφραστεί εκ νέου».
Υπάρχει όμως και ένας άλλος τρόπος να διακοπεί η διαδικασία της εξόδου. Όπως επισημαίνει ο διπλωμάτης Τζον Κερ, συντάκτης του άρθρου 50 που προβλέπει την έξοδο, το άρθρο αυτό μπορεί να ανακληθεί μέχρι τις 29 Μαρτίου 2019.
Η Εργατική αντιπολίτευση κρατά στα χέρια της ένα μέρος της εξίσωσης. Μέχρι τώρα, ο αρχηγός του κόμματος Τζέρεμι Κόρμπιν διστάζει να υιοθετήσει μια θέση αντίθετη προς το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος, καθώς φοβάται την αντίδραση των ψηφοφόρων από τα βιομηχανικά προπύργια του κόμματος στον Βορρά. Πήγε όμως στις Βρυξέλλες για να συναντήσει τον ευρωπαίοι διαπραγματευτή Μισέλ Μπαρνιέ. Η αμφιλεγόμενη θέση του είναι η χώρα να παραμείνει «όσο το δυνατόν πιο κοντά» στην ενιαία αγορά. Αν όμως η κοινή γνώμη αρχίσει να δείχνει σημάδια απόρριψης του Brexit, η θέση αυτή μπορεί να εξελιχθεί. Ηδη εξελίσσονται μάχες στο εσωτερικό του Labour για να προσανατολιστεί η ηγεσία προς πιο φιλοευρωπαϊκές θέσεις. Η υπόσχεση επανεξέτασης του Brexit θα μπορούσε έτσι να αποτελέσει τον πυρήνα της μελλοντικής εκστρατείας των Εργατικών σε περίπτωση προκήρυξης νέων εκλογών.
Του Φλορεντέν Κολόμπ αρθρογράφου τηςLe Figaro
